VN waarschuwt voor mensenrechtenschendingen in de Nederlandse psychiatrie

persbericht:  Download hier Persbericht 001_Mensenrechtenschendingen in Nederlandse psychiatrie

VN waarschuwt voor mensenrechtenschendingen in de Nederlandse psychiatrie

 “Onvrijwillige behandeling is een vorm van marteling”  [1]

De Speciale VN-Rapporteur inzake Foltering, prof. Juan E. Méndez, heeft onlangs in een brief aan de Nederlandse Staat om opheldering gevraagd inzake klachten over mensenrechtenschendingen in de Nederlandse GGZ. Méndez schreef de brief samen met de Speciale VN-Rapporteur inzake het Recht van Iedereen op het genot van de hoogst haalbare standaard van fysieke en geestelijke Gezondheid, Anand Grover. [2]

In de brief uiten zij hun bezorgdheid over de ontvangen klachten van J. Santegoeds [3] over zware mensenrechtenschendingen door de Nederlandse psychiatrie. De overheid heeft aanvankelijk afwijzend gereageerd [4], ondanks het aandringen van de VN-rapporteurs op een onderzoek. Zij wijzen er op dat de overheid een fundamentele plicht heeft tot zorg en bescherming van haar burgers en uiten twijfels of hieraan is voldaan. De communicatie is samengevat in het jaarlijkse rapport van de Speciale VN-Rapporteur aan de mensenrechtenraad van de Verenigde Naties (A/HRC/25/66Add2). [5]

Naast opheldering over de ontvangen zorgen, vragen de betreffende VN-Rapporteurs in de brief aan de Nederlandse Staat ook om een uitleg in aanzien van dwangtoepassing in de GGZ in het algemeen. Hiermee uiten zij hun zorgen over bepaalde praktijken in de Nederlandse psychiatrie. Zij vragen onder andere: “Welke maatregelen zijn er genomen ter realisatie van een absoluut verbod op alle gedwongen en niet-gewenste medische interventies ten aanzien van personen met beperkingen, inclusief de niet-gewenste toediening van psychochirurgie, elektroshocks en persoonsveranderende medicatie zoals antipsychotica, het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen en eenzame opsluiting, voor zowel lange- als kortdurende toepassing?” De VN-Rapporteurs schrijven: “Elke overheid is verplicht om het recht op fysieke en geestelijke integriteit van alle personen te beschermen”.

Diverse internationale mensenrechtenstandaarden verplichten de Nederlandse Staat om actief te werken aan het uitbannen van dwang in de zorg. Het Verdrag tegen Foltering is door Nederland geratificeerd op 21 December 1988. Het toezicht op het Verdrag tegen Foltering is geregeld via een  mandaat tegen foltering voorgezeten door een Speciale VN-Rapporteur als onafhankelijke mensenrechtenexpert [6]  , en een Comité tegen Foltering bestaande uit 10 onafhankelijke mensenrechtenexperts.

In 2008 heeft het mandaat tegen foltering al significante stappen genomen in de ontwikkeling van normen om gedwongen psychiatrische behandeling op basis van enkel een beperking als een vorm van marteling en systematische mishandeling te benaderen. (A/63/175). Het mandaat heeft ook al eerder verklaard dat er geen therapeutische rechtvaardiging kan zijn voor het gebruik van eenzame opsluiting en langdurige vrijheidsbeperkende maatregelen voor personen met beperkingen in psychiatrische instellingen; zowel langdurige eenzame opsluiting als vrijheidsbeperkende maatregelen kunnen onder marteling en mishandeling vallen (A/163/175, para 55-56). In 2013 hebben het mandaat en de VN-mechanismen bepaald dat onvrijwillige behandeling en andere psychiatrische interventies in gezondheidszorginstellingen vormen zijn van marteling en mishandeling en dat, voor zover deze zware pijn en lijden toebrengen een schending zijn van het absolute verbod op marteling en wrede, inhumane en vernederende behandeling (A/HRC/22/53).

Ook het Comité tegen Foltering heeft op 31 mei 2013 haar zorgen geuit over de grote aantallen mensen die onvrijwillig in instellingen in Nederland worden gehouden, vaak voor lange duur. Het Comité is eveneens bezorgd om het veelvuldige gebruik van eenzame opsluiting, fixatie en dwangmedicatie, bezorgd om het gebrek aan focus op alternatieven voor opname, en bezorgd om het veelvuldig gebrek aan effectief en onpartijdig onderzoek naar excessief gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in instellingen voor de geestelijke gezondheidszorg (art. 2,11,13 en 16)  [7]

De wetsvoorstellen over dwangtoepassing in de zorg (Verplichte GGZ en Zorg en Dwang) maken gedwongen behandeling mogelijk, en voldoen daarmee niet aan de huidige internationale mensenrechtenstandaarden. Het is noodzakelijk om alternatieven te ontwikkelen voor het omgaan met crisissituaties. Door goede zorg en vooral preventie van crisis kan dwang uitgebannen worden. De Staat is verplicht om goede zorg voor alle burgers te garanderen en dus te faciliteren.


[1] Citaat uit brief van Special Rapporteurs, p.3 ; zie ook (A/63/175, paras 44,47,61,63 ; Human Rights Committee, communication no 110/1981, Viana Acosta v. Uruguay, paras. 2.7, 14,15) en zie ook (A/HRC/22/53)
[2] https://spdb.ohchr.org/hrdb/24th/public_-_AL_Netherlands_08.10.13_(2.2013).pdf
[3] Mevr. J.C. Santegoeds (ondergetekende): ervaringsdeskundige en oprichtster van Tekeer tegen de isoleer! / stichting Mind Rights www.mindrights.nl
[4] https://spdb.ohchr.org/hrdb/24th/Netherlands_05.12.13_(2.2013).pdf  ook te
vinden via:  http://www.ohchr.org/EN/Issues/Torture/SRTorture/Pages/SRTortureIndex.aspx
addendum: Observations on Communications, p 84, The Netherlands (JAL 08/10/2013 Case No. NLD 2/2013 State Reply: 05/12/2013 Alleged forced psychiatric interventions, including seclusion for various periods of time and forced medication without informed consent)
[5] http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/RegularSessions/Session25/Documents/A-HRC-25-60-Add2_EFS.doc
[6] http://www.ohchr.org/EN/Issues/Torture/SRTorture/Pages/SRTortureIndex.aspx
[7] https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2013/06/10/vn-levert-kritiek-op-dwang-in-de-geestelijke-gezondheidszorg/

VN-verdrag erkent de Rechten van Personen met Beperkingen

persbericht: (Download Persbericht 002 VN-verdrag erkent de Rechten van Personen met Beperkingen )

Nieuw VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen

Mensenrechten voor personen met beperkingen nu expliciet erkend.

Op 30 maart 2007 zette Nederland haar eerste handtekening onder het nieuwste mensenrechtenverdrag van de Verenigde Naties: Het Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen. De Nederlandse ratificatie van dit Verdrag laat nog steeds op zich wachten, gepland op 1 juli 2015. Er zijn ondertussen al 7 jaren verstreken. Inmiddels hebben 25 van de 28 Europese lidstaten dit verdrag al geratificeerd, inclusief de Europese Unie als geheel. De Europese regio is al jarenlang bezig met implementatie van dit Verdrag en het feit dat Nederland geen vooraanstaande positie heeft in dit implementatieproces is op zijn minst opvallend gezien de geschiedenis. De afgelopen 7 jaar heeft de Nederlandse overheid zich aan de zijlijn geplaatst, als toeschouwer van de internationale ontwikkelingen op het gebied van mensenrechten.

In 1948 werden de Universele Rechten van de Mens vastgelegd door de Verenigde Naties, een intergouvernementele mensenrechtenorganisatie waarin 193 landen vertegenwoordigd zijn. De Nederlandse staat is tot een van de grondleggers van de Verenigde Naties. De universele mensenrechten zijn door de jaren heen voor een aantal kwetsbare groepen expliciet benadrukt, zoals middels het Verdrag voor de Rechten van het Kind, het Verdrag ter Eliminatie van Alle Vormen van Discriminatie tegen Vrouwen, het Verdrag ter Eliminatie van Alle Vormen van Rassendiscriminatie en nu het Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen.

Het Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen gaat niet enkel over de rechten van mensen met een langdurige fysieke beperking. Het gaat over alle mensen die een hindernis ondervinden in de interactie met de samenleving. Een beperking is niet gedefinieerd als “tekortkoming” van de persoon, maar als een dynamisch concept tussen de persoon en de samenleving. De beperking zit niet in de persoon, maar in de samenleving. Het gaat om inclusie. Het Verdrag voorstaat een cultuurverandering, waarbij personen met beperkingen niet langer gezien worden als “lijdend voorwerp” of “defect persoon” maar als volwaardige mensen met zeggenschap en rechten.

Personen met psychische, psychiatrische, mentale, sociale problematiek enz. behoren ook tot de doelgroep van dit Verdrag. Men spreekt tegenwoordig van psychosociale beperking of psychosociale problematiek, hetgeen de wederzijdsheid van de beperking in de interactie aangeeft. Mensenrechten zijn nimmer exclusief: ze gelden voor iedereen.

Het Verdrag verduidelijkt en benadrukt dat alle mensen met alle soorten beperkingen recht hebben op de universele mensenrechten, zoals het recht om eigen keuzes te maken, recht op bewegingsvrijheid, integriteit van lichaam en geest, vrije keuze van woonplaats en met wie men woont, vrije keuze in de zorg, gelijkwaardige deelname aan de samenleving (kunnen meedoen), het recht om niet-gediscrimineerd te worden, het recht op het stichten van een gezin, en het recht op zorg en ondersteuning enz.

Gedwongen zorg is verboden onder dit Verdrag
Een gevolg van het Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen is dat dwangtoepassingen in de zorg niet meer toegepast mogen worden. Dit volgt uit verschillende artikelen uit dit Verdrag: Artikel 3 van het Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen beschrijft het principe van respect voor de individuele autonomie van personen met beperkingen en de vrijheid om eigen keuzes te maken. Artikel 12 erkent het gelijkwaardige recht op zeggenschap in alle aspecten van het leven, zoals besluiten waar te wonen of wel of geen medische behandeling te accepteren. Artikel 14 geeft het recht op vrijheid. En artikel 25 erkent dat medische zorg voor personen met beperkingen gebaseerd dient te zijn op vrije en geïnformeerde keuze. Onvrijwillige behandeling en onvrijwillige vrijheidsbeperking zijn dus in strijd met de voorschriften van het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen.

Voorafgaand aan de totstandkoming van het Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen, vormde het bestaan van een psychiatrische diagnose samen met andere factoren een wetmatige grond om personen van hun vrijheid te beroven en vast te houden. Dit was o.a. vastgelegd in de MI-Principles (Principles for the Protection of Persons with Mental Illness and for the Improvement of Mental Health Care – resolution 46/119, annex) van de Wereldgezondheidsorganisatie in 1991. Het VN-verdrag breekt radicaal met deze benadering door vrijheidsbeperking op grond van welke beperking dan ook te verbieden. Artikel 14, paragraaf 1 b van het Verdrag stelt duidelijk: “Het bestaan van een beperking zal in geen enkel geval de ontneming van vrijheid rechtvaardigen”. Onrechtmatige detentie omvat ook de situaties waar de ontneming van vrijheid is gebaseerd op de combinatie van een psychische of verstandelijke beperking en andere elementen zoals risico op gevaar, of zorg en behandeling. Omdat dergelijke maatregelen deels gebaseerd zijn op de beperking van de persoon, zijn deze discriminerend en een schending van het verbod op vrijheidsbeneming op basis van beperking, en het recht op vrijheid op gelijke basis met anderen zoals artikel 14 voorschrijft (A/HRC/10/48 ).

Met de komst van het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen in 2007 zijn de voorgaande niet-bindende standaarden, zoals de MI-Principles uit 1991 komen te vervallen. Een constructie zoals in de wet BOPZ of wetsvoorstel WVGGZ en WZD, waarbij het gevaarscriterium gekoppeld is aan een diagnose is onder de internationale mensenrechtenverdragen sinds enige jaren geen legitieme grond voor vrijheidsbeperking meer. De wettige gronden waarop de vrijheid beperkt wordt, dienen vastgesteld te worden los van een beperking en neutraal geformuleerd en van toepassing op alle mensen op gelijke basis. Net zoals geslacht, leeftijd of afkomst geen rol mag spelen, mag een beperking ook geen rol spelen bij beslissingen over vrijheid. Een koppeling tussen diagnose en rechten is in strijd met de mensenrechten.

Van exclusie naar inclusie
Het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen luidt een tijdperk van veranderingen in. “Van exclusie naar inclusie” luidt de boodschap van het VN-Verdrag. Dit voorstaat een omslag in het denken. Het oude paradigma ging uit van onbekwaamheid en bevoogding. Het nieuwe paradigma gaat uit van passende ondersteuning en inclusie, met respect voor de rechten van personen met beperkingen. Voor de psychiatrie geeft dit Verdrag een noodzaak om voorgoed te breken met repressie en controle en om volledig gericht te zijn op zorg en ondersteuning.

De staat behoort goede zorg te faciliteren. De zorgplicht van de staat werd al eerder benoemd in verschillende mensenrechtenverdragen, en wordt wederom expliciet benoemd in het Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen. Slechte en gedwongen zorg kan bovendien onder marteling vallen. De staat is verantwoordelijk voor het beschermen van haar burgers, en kan dus verantwoordelijk gehouden worden als er niet voldoende gedaan wordt om kwetsbare burgers van goede zorg te voorzien.

Het realiseren van het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen en het afschaffen van dwang in de zorg mag gezien worden als een uitdaging van de 21e eeuw. Preventie en respectvol contact bieden wellicht een antwoord. Door een crisis te voorkomen wordt dwang overbodig, en kan men veel leed besparen. De energie dient dus te gaan naar ondersteuning, inclusie, vroege anticipatie, welzijn, flexibiliteit in het aanbod enz.

De cultuuromslag ten aanzien van personen met beperkingen vindt momenteel op heel de wereld plaats. 142 landen hebben het Verdrag reeds ondertekend. Nederlandse ratificatie staat gepland op 1 juli 2015. Het zou mooi zijn als ons land in 2015 ook weer actief meedoet aan de verdere ontwikkeling van mensenrechten. Waar een klein land eens groot in was…

Download hier Persbericht 002 VN-verdrag erkent de Rechten van Personen met Beperkingen 

Klik hier voor persbericht (001) over mensenrechtenschendingen in de Nederlandse psychiatrie

VN erkent zware mensenrechtenschendingen in Nederlandse psychiatrie

Het is nog haast niet te bevatten. Ik ben net terug uit Geneve, en ik begin pas net te beseffen wat er allemaal gebeurd is daar. Het is ongelooflijk.

Mijn klachten over gedwongen psychiatrische behandeling als zijnde marteling, foltering en vernederende mishandeling zijn ERKEND door de Verenigde Naties Speciale Rapporteur inzake Foltering en andere wrede, inhumane of vernederende behandeling of bestraffing, en door de Verenigde Naties Speciale Rapporteur inzake Gezondheid.

De volledige brief van de Speciale Rapporteur inzake Foltering en de Speciale Rapporteur inzake Gezondheid, aan de Nederlandse overheid geeft echt gewicht aan mijn persoonlijke klachten van foltering en mishandeling door de psychiatrie en legt druk op de overheid om dit te veranderen. De brief bevat zelfs een breder perspectief voor “alle slachtoffers” en “voorkomen van herhaling”.

De volledige brief van de Verenigde Naties aan de Nederlandse overheid is in het Engels, en is hier te lezen: https://spdb.ohchr.org/hrdb/24th/public_-_AL_Netherlands_08.10.13_(2.2013).pdf
Ook staat er een beknopte samenvatting (enigszins verwarrend) op pagina 80 in het Volledige rapport (Engels): Observations on communications transmitted to Governments and replies received* of the Special Rapporteur on Torture Juan. E Mendez to the Human Rights Council (file A/HRC/25/60add2 ) http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/RegularSessions/Session25/Documents/A-HRC-25-60-Add2_EFS.doc

In de brief staan een aantal concrete vragen aan de overheid: Ten eerste dat ze mijn klachten serieus moeten onderzoeken (vraag 1 t/m 3). Dan staan er een aantal politieke vragen (De Nederlandse vertaling staat eronder):

4. What measures have been undertaken by the Government of the Netherlands to revise the legal provisions that allow detention on mental health grounds or in mental health facilities, and any coercive interventions or treatments in the mental health setting without the free and informed consent by the person concerned? What steps have been undertaken to replace forced treatment and commitment by services in the community that meet needs expressed by persons with disabilities and respect the autonomy, choices, dignity and privacy of the person concerned, with an emphasis on various alternatives for mental health care, including peer support, awareness-raising and training of mental health-care and law enforcement personnel and others?

5. What steps have been undertaken to develop alternative measures to reduce the number of forcibly interned persons with mental and psychosocial disabilities and ensure that involuntary internments in places of deprivation of liberty, including psychiatric and social care institutions, are done on the basis of a legal decision, guaranteeing all effective legal safeguards in line with the Recommendations issued by the Committee Against Torture (6-31 May 2013)?

6. What measures have been undertaken to impose an absolute ban on all forced and non-consensual medical interventions against persons with disabilities, including the non-consensual administration of psychosurgery, electroshock and mindaltering drugs such as neuroleptics, the use of restraint and solitary confinement, for both long-and short-term application?

Vertaling

(4) Welke maatregelen heeft de Nederlandse staat genomen met betrekking tot de hervorming van wetgeving die toestemming geeft aan detentie op basis van geestelijke gezondheid of in geestelijke gezondheidsinstellingen, en enige gedwongen interventie of behandeling in de geestelijke gezondheids-setting zonder vrije en geinformeerde keuze van de betreffende persoon? Welke stappen zijn er genomen voor de vervanging van gedwongen behandeling en opname, door services in de samenleving die voldoen aan de zelf-geformuleerde behoeften van de betreffende persoon, met een nadruk op verschillende alternatieven voor geestelijke gezondheidszorg, inclusief “peer support” (zelfhulpgroepen), bewustmaking en training van GGZ- en wetgevend personeel en anderen?

(5) Welke stappen zijn er genomen met betrekking tot de ontwikkeling van alternatieve maatregelen ter reductie van het aantal gedwongen opgenomen personen met geestelijke en psychosociale beperkingen en verzekeren dat onvrijwillige opnamen op plaatsen waar sprake is van vrijheidsberoving, inclusief psychiatrische en sociale zorg instellingen, geschieden op basis van een legale beslissing, met de garantie van alle effectieve bescherming in lijn met de Aanbevelingen zoals gedaan door het Comite tegen Foltering (CAT-Committee, 6-31 May 2013)?

(6) Welke maatregelen zijn er genomen ter realisatie van een absoluut verbod op alle gedwongen en niet-gewenste medische interventies ten aanzien van personen met beperkingen, inclusief de niet-gewenste toediening van psycho-chirurgie, electroshocks en persoonsveranderende medicatie zoals antipsychotica, het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen en eenzame opsluiting, voor zowel lange- als kortdurende toepassing?

Dit zijn supergoede vragen die de noodzaak van een grote cultuurverandering in de GGZ nogmaals duidelijk maken, geheel in lijn met het nieuwe VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen (CRPD). Het is een nieuwe eeuw!

Ik kreeg dit rapport met dit nieuws toen ik in Geneve was voor het World Network of Users and Survivors of Psychiatry (WNUSP, www.wnusp.net ). Het was letterlijk teveel om te bevatten, en ik was erg in de war in het begin, maar achteraf is dat helemaal begrijpelijk. Ik was in Geneve in werk-modus, en ik had geen tijd om de impact op mijn persoonlijke leven te verwerken. Als activist zitten er nog wat kleine verbeterpuntjes in de brief, maar als persoon geeft deze brief me precies wat ik nodig had. In Geneve was ik behoorlijk in verwarring over deze stap van de Special Rapporteurs, hoofdzakelijk omdat ik het persoonlijke deel geblokkeerd had om te kunnen presteren. Op weg naar huis kwam het hele gebeuren opeens bij me binnen…

Op weg naar huis begon ik opeens te VOELEN wat het voor mij als persoon betekende, en het raakte me diep. Toen ik naar huis liep en mijn straat inliep, en de naam van mijn organisatie “Mind Rights” zag in mijn raam, toen brak ik. Ik besefte opeens dat ik een heel groot doel in mijn leven had behaald. Alle pijn die veroorzaakt was door de gedwongen psychiatrische behandelingen; langdurige separatie, gedwongen medicatie, vastbinden (fixatie), gedwongen visitatie en medische verwaarlozing, alles was nu eindelijk erkend als zijnde VERKEERD. En daar heb ik zo lang voor gevochten… Ik werd echt emotioneel. Het is het grootse van het grootste dat ik bereikt heb.

Ik heb bijna 2 jaar in een isoleercel gezeten in de psychiatrie, ik was 16, en dagelijks drukten volwassenen mij tegen de grond en betastten mijn intieme delen (ter “preventie” van zelfmoordpogingen)… Het was in 1994, de tijd dat de verschrikkelijke pedofiele activiteiten van Marc Dutroux ontdekt werden. Hij sloot jonge kinderen op en misbruikte ze seksueel. De wereld was geschokt. En op hetzelfde moment zat ik in een isoleercel, ik werd betast en vernederd (het voelde als verkrachting), en ik werd daar achtergelaten. Als ik wegliep, dan bracht de politie me terug .. In mijn geval werd er dan gezegd dat dat “voor mijn eigen bestwil” was, want ik werd een gevaar voor mezelf genoemd. Ze maakten mijn leven een hel, en mijn zelfmoordpogingen werden steeds erger. De eenzame opsluiting en de vernederende “visitaties” werden niet erkend als verkeerd of schadelijk. Ik heb daar nooit vrede mee gehad, en daarom heb ik altijd geprobeerd om gerechtigheid te vinden, en daarom ben ik activist geworden (www.mindrights.nl )

Ik wilde dat deze schadelijke praktijken van gedwongen psychiatrische behandeling erkenning zouden krijgen als “verkeerd”, en ik begon mijn zoektocht. Na lang zoeken vond ik mijn advocaat, en ik zei hem dat ik erkenning wilde dat het allemaal verkeerd was geweest, en dat de wet aangepast moet worden, want ik ben niet de enige die hieronder lijdt. De advocaat zei dat hij me enkel kon helpen met de persoonlijke erkenning, maar een verandering in de wetgeving dat is politiek. Toen heb ik Actiegroep Tekeer tegen de isoleer! opgericht. Dat is later Stichting Mind Rights geworden (www.mindrights.nl )
Helaas werd mijn advocaat ernstig ziek, en kon hij me niet meer bijstaan. Tot mijn grote wanhoop kon ik geen andere advocaat vinden die enige kans zag om deze zaak aan te nemen: Ik werd overal weggestuurd: Ik heb zelfs het Ministerie, de Ombudsman, de media enz. benaderd. Niemand scheen er iets aan te kunnen of willen doen. Velen van hun zagen het niet eens als verkeerd. Dat was echt zo pijnlijk..

Toen in 2010 alle opties in Nederland uitgeput leken en niets tot succes had geleid, heb ik me gewend tot de Special Rapporteur tegen Foltering (Juan. E. Mendez), en ik heb een beschuldiging inzake foltering en systematische mishandeling ingediend. Het was het enige dat ik nog kon doen. Ik hoopte dat de Speciale Rapporteur de schending van mijn rechten zou erkennen. Ik voel de me zo verkracht en geschonden, en gemarginaliseerd. Ik wilde gewoon dat een of andere autoriteit zou zeggen dat het fout was, en dat ze het niet hadden mogen doen, dat ze me niet mogen mishandelen, en dat ik niet gek ben als ik zeg dat ze me niet zo moeten behandelen, dat ik beter verdien, dat niemand zo behandeld hoort te worden… Jarenlang voelde het alsof de wet voorschreef dat het prima was om mijn te mishandelen, te verkrachten, en te traumatiseren en dat dat geen probleem was.. Het leek alsof ik minder was dan andere mensen.
Deze niet-erkende pijn vormt de basis voor mijn activisme, waar ik al 10 jaar lang al mijn tijd aan besteed.

Eergisteren, toen ik naar huis liep, besefte ik opeens dat ik de gerechtigheid had gevonden waar ik al zo lang naar op zoek ben. Het heeft bijna 20 jaar geduurd, maar nu is het eindelijk erkend. Ik begon zo hard te huilen dat ik zelfs even moest stoppen met lopen.. Ik zag mijn huis, mijn organisatie, mijn leven.. en opeens kwam het bij me binnen dat alle pijn, alle moeite, alle strijd nu erkend was. Het was niet meer hetzelfde. Ik voelde me niet meer zo vies.. Ik was nu een mens. Het was erg veel om te bevatten. Ik voelde de pijn en de blijdschap tegelijk.

’s Avonds kwamen er een aantal vrienden langs. Toen ik met mijn vrienden praatte, merkte ik dat ik vrijer kon praten over de mishandelingen. Ik hoefde me niet meer in te houden, niet meer te fluisteren. Ik kon het hardop zeggen. Het was niet langer een persoonlijke afwijkende mening maar het was een FEIT dat ik mishandeld ben. Ik hoef nu niet bang meer te zijn voor afwijzing. Ik heb officiele erkenning. Ik heb bewijs dat mijn rechten geen illusie zijn. Ik behoor ook respect te krijgen. Dat was niet enkel een droom. Het is echt zo. En ze kunnen er niet zomaar mee wegkomen als ze me zo opsluiten en aan mijn intieme delen zitten. Nog slechter behandeld dan een beest…
En niet alleen mijn stem is veranderd. Mijn vrienden zeggen dat ook mijn ogen zijn veranderd. Ze zeggen dat ze een nieuw soort vrede over me heen zien komen. En ik weet wat ze bedoelen. Ik ben niet langer minder dan de rest. Het voelt niet meer alsof er een gat zit tussen mij en de rest van de wereld.. Ik heb eindelijk recht op dezelfde rechten. Ik ben ook een persoon, een mens!! En ik voel me sterker. Ik kan het nu beter aan. Het is alsof ik me nu niet meer steeds hoef te verdedigen als ik zeg dat ik rechten heb. Ik heb gelijk: ik heb rechten! En als ze zeggen dat ik ernaast zit, dan ligt het probleem bij hun, en niet bij mij. Ik kan ze nu de brief van de Verenigde Naties laten zien. Ik zit er NIET naast! Het voelt alsof ik een beschermlaagje om me heen heb, en alsof de pijnlijke meningen me nu minder diep kunnen raken, want ik ben officieel erkend als een persoon. ZIJ zitten ernaast, niet ik. Mijn actieve zelfverdedigings-mechanisme kan nu iets gaan zakken, en de afwijzingen zijn nu minder pijnlijk, want ik wordt gesteund door de Verenigde Naties Speciale Rapporteurs, en zij erkennen de mishandeling als verkeerd. Mensen die het anders zien zitten ernaast. Mijn mening is nu bekrachtigd door de Verenigde Naties. Dat is niet alleen erg waardevol voor mij als persoon, maar ook voor anderen. Deze erkenning vormt jurisprudentie voor iedereen!!!

Toen ik naar huis liep, besefte ik dat mijn originele vraag aan mijn advocaat (mbt persoonlijke erkenning EN een wetswijziging) nu weer samen was gekomen in deze “Observatie” van de Speciale Rapporteur. Deze Observatie geeft me zowel mijn rechten, als een direct commentaar op de Nederlandse wetgeving, en geeft een urgentie om de wetten te herzien. Het is echt fantastische om dit zo samen te zien komen. ❤

Juridisch-technisch gezien, is de Nederlandse overheid nu verplicht om een onderzoek te doen naar mijn klachten, en om een schadevergoeding toe te kennen (repareren van de schade door deze mensenrechtenschendingen), en dat moeten ze ook doen voor “andere slachtoffers van foltering en systematische mishandeling”. EN ze moeten herhaling voorkomen, dus ze moeten voorkomen dat dit ooit nog met iemand zal gebeuren (dat betekent dus een ingrijpende wetsverandering, inclusief mbt klachtrecht). Dus eigenlijk is mijn aanvankelijke wens in vervulling gegaan: zowel persoonlijke erkenning als een urgentie voor andere wetgeving. Dit is een ongelooflijk mooi moment in mijn leven.

Afgelopen week toen ik in Geneve en Zagreb was voor mijn missie, toen las ik de VN-brief als activist. Ik had geen tijd om te voelen wat het betekende. Ik was steeds aan het rennen van de ene activiteit naar de andere, en ik was druk in de internationale mensenrechten-context. Ik was gefocust op het geven van presentaties, en gefocust op de wereld buiten me. Ik had helemaal geen tijd voor mezelf.
De Observatie van de VN Speciale Rapporteurs maakte veel bij me los, maar ik moest mijn emoties even parkeren. Dat is waarom ik me zo overladen en verward voelde. Ik kon er niet bij, en het niet verwerken, want ik had mijn energie nodig voor het belangrijke werk bij de Verenigde Naties en de conferentie in Zagreb. Ik moest mijn gevoel blokkeren, en ik werkte alleen nog rationeel. Ik was dienstbaar aan de clientenbeweging, en probeerde deuren te openen. Niets mocht me daarvan afleiden, want het is zo nodig. Dus daarom had ik de hele week geen tijd voor mijn gevoel. Ik heb 6 vluchten gemaakt in 7 dagen, en 3 verschillende presentaties gegeven. Het was een enorm drukke week, en ik was in “werk-stand”. Gevoel was voor later… Dat snap ik nu allemaal pas. Afgelopen week was ik verblind door het werk, en ik kon mijn gevoel niet voelen. Daarom voelde ik me in de war en overladen… En op vrijdag, na de laatste presentatie van die week, voelde ik opeens een vreemd soort rust over me heenkomen, en een vreemde emotionele bui als ik aan de terugreis naar Nederland dacht. Ik snapte dat eerst niet, maar nu wel. Het is wel begrijpelijk dat het zo heftig was.

Ik heb nu pas tijd om het in de Nederlandse context te zien, en in de context van mijn eigen leven. Het voelt als: ZIE JE NOU WEL! IK ZEI HET TOCH! HET IS FOUT EN HET MOET STOPPEN!! Het is alles waar ik voor sta. Ik had geen tijd voor andere dingen in mijn leven. Ik was 100% activist. Ik voelde me alsof ik geen binding had met een wereld die mij niet erkend, waar ik op afstand sta, een wereld met een gat tussen mij en de rest… Ik voel de me minderwaardig. Ik heb me altijd zo anders gevoeld dan andere mensen. Veel mensen weten niet wat het betekent om zo ernstig geschonden te worden in de meest basale elementen van het bestaan. Vooral de gedwongen visitaties maakten me verschrikkelijk eenzaam, want het voelde “alsof ik wel misbruikt mag worden zonder consequenties, maar anderen hebben rechten”. Dat geeft een sterk gevoel van ongelijkheid, machteloosheid en tweederangs burgerschap. Het gaf me angst en een defensieve houding, en een gebrek aan vertrouwen. Dit is vaak een enorme barriere tussen mij en de rest van de wereld. Dat is waarom ik me zo verbonden voel met de clientenbeweging, mijn broeders en zusters in de instelling die ook mishandeld worden, en die zich ook eenzaam en afgewezen voelen. Ik sta aan die kant. En ik probeer al heel lang een brug te bouwen. We hebben allemaal vrede nodig. Misschien is dit de tijd.

Het was een enorm zware week, met een mooie verwarrende ondertoon van erkenning. Ik heb veel gehuild, maar dit zijn nu vooral tranen van blijdschap. De impact is zo ongelooflijk groot. Het is echt nog steeds niet echt te bevatten. Ik heb echt tijd nodig om dit te verwerken. Alles is veranderd. Zelfs mijn stem en mijn ogen. En dit is pas het begin. Het voelt nog steeds onbevattelijk. Ik ben pas ruim een dag terug. Afgelopen week zag ik alleen de (internationale) politieke betekenis van de Observation, maar nu ervaar ik mijn leven. Het betekent alles voor me. Ik heb echt nog meer tijd nodig om dit te verwerken.

Vorige week zag ik de uitspraak (de VN-brief) als een hamer om de deur mee in te slaan, maar toen zei Hege Orefellen (mensenrechten-jurist): Het is meer een bazooka 🙂 Dat was echt geweldig! En nu ik ook de persoonlijke overwinning begin te voelen is het zelfs nog mooier.

Het is best wel raar dat ik het vorige week niet echt kon “voelen” wat deze Observatie voor mij als persoon betekent. Ik voelde alleen maar verwarring (gedeeltelijk vanwege de verwarrende zin over het gevaarscriterium: “gevaar voor zichzelf of anderen”. Iets dat me altijd achtervolgt en zorgde voor de afbraak van mijn rechten, dus daar raakte ik echt overstuur van. Gelukkig was dat een misverstand). Daarna was ik “politiek blij” want deze Observatie zou zeker grote impact gaan hebben op de wetswijziging en de praktijk in de GGZ in Nederland. Maar in mijn onderbuik was ik nog steeds in verwarring. Nu begrijp ik dat ik de Nederlandse context gewoon niet kon zien, want ik was internationaal aan het werk, en niet thuis. Ik had geen tijd om de impact toe te laten…
Nu is het moeilijk voor te stellen dat ik niet direct een warm gevoel kreeg. Hoe kon ik deze ongelooflijk positieve boodschap niet zien? Ik zat zo vast in mijn werk-modus en ik was stiekem overdonderd, en daardoor kon ik niet bevatten dat ik eindelijk erkenning had gekregen van de Verenigde Naties Speciale Rapporteurs. Het is het grootste dat ik ooit heb verlangd. Het maakt het mogelijk om weer verbinding te voelen met de wereld, en om verder te gaan. Ik ben niet langer “vuilnis”, en andere clienten ook niet. Wij verdienen een plek, en we verdienen respect en menswaardigheid!!

Nu kan ik eindelijk beginnen met helen. Het is echt ongelooflijk groot wat er gebeurd is. Ik kan er nog steeds niet helemaal bij. Afgelopen week was ik echt overdonderd, en mijn blogberichten op www.punkertje.waarbenjij.nu  zijn dan ook niet allemaal duidelijk of lijken onterecht-negatief of twijfelachtig. Maar ik kon het goede nieuws gewoon niet opnemen. Het was teveel, in een positieve zin.
Nu ben ik terug in mijn eigen leven. Ik voel zelfs dat mijn adem anders is. De lucht smaakt beter. Vrijer. Het is alsof er een deur is open gegaan en er eindelijk frisse lucht binnenkomt. Ik heb een toekomst. Ik hoef mijn verleden niet meer met me mee te dragen. Het gewicht van het dagelijks leven is minder. Mijn vrienden zeggen dat ze kunnen zien dat er een last van mijn schouders is afgevallen. Ik kan me nu gaan richten op de toekomst.

Als alles goed gaat, dan zal de overheid het systematische mensenrechten-probleem in de GGZ nu gaan oplossen. Dat zijn ze verplicht vanwege de internationale mensenrechtenverdragen. Ze kunnen niet doorgaan met het schenden van mensenrechten. Ik heb net een figuurlijke bazooka op ze afgevuurd, dus ik denk dat ze de boodschap wel snappen. Ik blaas de deuren van de isoleercel op!! Het voelt alsof mijn gevoel van goud is gemaakt. Niet langer vies, maar mooi glimmend puur goud. Ik ben gevuld met de rijkdom van het hebben van rechten, alsof ik juwelen in me heb. Al de energie van de strijd betaald zich nu terug. Van vuilnis naar goud. HERSTEL is wel een passend woord.
Mijn kwetsbaarheid, mijn diepste gevoelens, mijn ware gevoelens van “verkracht te zijn door het systeem zonder consequenties”, die gevoelens mogen nu bestaan. Het is erkend als verkeerd. Ik hoef me niet meer te verstoppen of deze gevoelens te beschermen tegen de volgende klap. Ik heb de officiele erkenning gehad dat het fout was, en niemand kan me dat afnemen. Het is alsof er een enorme afstand overbrugd is, een enorme last is verlicht. Mijn echte hart mag nu bestaan. Mijn innerlijke leven is niet langer afgewezen en aangevallen, maar erkend en bekrachtigd. Ik voel dankbaarheid, heelheid, vrijheid.. woorden kunnen het amper uitdrukken. Dit is het beste moment van mijn leven, en ik moet er opnieuw om huilen. Het grootste deel van mijn leven ben ik aan het vechten (van 16 tot 36). Ongeveer 2 weken geleden, toen ik mijn 36e verjaardag vierde, had ik het echt moeilijk, want er was weer een jaar toegevoegd aan de strijd. Het deed ook heel veel zeer om 32 te worden, want toen was ik langer ZONDER rechten dan MET (2×16). Dat vond ik echt heel moeilijk. Maar ik ben nooit gestopt met me te verzetten tegen dit onrecht, want dat zou voelen alsof ik accepteerde dat ik minder was, en als accepteren dat het oke was dat ze me zo verschrikkelijk behandeld hebben zonder enige consequentie. Dat zou voelen als verraad aan mezelf, alsof ik mijn ziel uitverkoop. Ik kon mezelf niet minderwaardig maken. Dat wilde ik niet. Ik heb me altijd vastgehouden aan het diepe gevoel dat niemand het verdiend om zo slecht behandeld te worden. En nu blijkt DAT IK GELIJK HEB!!!

Het is echt waanzinnig.
Ik neem echt even de tijd nu om alles te voelen. Vandaag begint de rest van mijn leven. Ik voel herstel. Het is ongelooflijk. Ik hou mijn hoofd fier omhoog als ik naar de toekomst kijk. Ik zal dit zaakje afmaken. De psychiatrie moet veranderen en ons met respect behandelen. Zorg mag nooit beschadigend zijn. Ik ben nu echt niet meer te stoppen. Ik heb nu de smaak van succes te pakken, en ik zal niet stoppen voordat ik al mijn doelen bereikt heb. Dwang en isoleercellen moeten verdwijnen uit de zorg. Ik ben nu aan het begin van de beste tijd van mijn leven. Het voelt geweldig! Mijn leven zal nooit meer hetzelfde zijn!!

Meer lezen?

Bekijk mijn Engelstalige reisverslag vanuit Geneve en Zagreb op mijn reis-blog: www.punkertje.waarbenjij.nu

De volledige brief van de Verenigde Naties aan de Nederlandse overheid (Engels): https://spdb.ohchr.org/hrdb/24th/public_-_AL_Netherlands_08.10.13_(2.2013).pdf

Een beknopte samenvatting (enigszins verwarrend) op pagina 80 in het Volledige rapport (Engels): Observations on communications transmitted to Governments and replies received* of the Special Rapporteur on Torture Juan. E Mendez to the Human Rights Council (file A/HRC/25/60add2 ) http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/RegularSessions/Session25/Documents/A-HRC-25-60-Add2_EFS.doc

Het eerste antwoord van de Nederlandse overheid: https://spdb.ohchr.org/hrdb/24th/Netherlands_05.12.13_(2.2013).pdf
(Er zal vermoedelijk nog een Follow-Up komen. Wij wachten in spanning af)