Wetsvoorstel Verplichte GGZ in plaats van mensenrechten

Het gewijzigde wetsvoorstel Verplichte GGZ is weer openbaar geworden, en ingediend bij de Tweede Kamer voor schriftelijke behandeling. De tekst van het wetsvoorstel is te vinden op http://www.dwangindezorg.nl/de-toekomst/meningen-en-ideeen-over-de-nieuwe-wet/consultatieronde-2012

Ik ben het totaal niet eens met dit wetsvoorstel. Dwang is immers geen zorg.

Onlangs is er een kritisch artikel van mij als gastauteur gepubliceerd in Journaal GGZ en Recht (nr.85 JGGZR 6-7 2013), een juridische nieuwsbrief voor de psychiatrie, verstandelijk gehandicaptenzorg en psychogeriatrie. In mijn artikel Herstel de depressie in het clientenrecht schets ik de internationale juridische ontwikkelingen en de groeiende afstand met de Nederlandse praktijk, in de hoop dat de juristen en beleidsmakers de internationale ontwikkelingen op het gebied van mensenrechten oppikken en daarbij zullen aansluiten .

Mijn artikel is hier als PDF te lezen (het artikel begint onderaan de pagina):
JGGZR 6-7 Santegoeds_Herstel de depressie in het clientenrecht

Complotten?
Het wetsvoorstel Verplichte GGZ gaat nog steeds niet over zorg. Op de wetgevingskalender is te zien dat deze wet valt onder: Straf en Sanctierecht. Het is uitermate triest dat men straffen, sancties en hardhandige maatregelen inzet voor mensen in een crisis. Psychische problemen zijn geen keuze, dus waarom straffen?? De wet zou moeten gaan over zorg. Maar in het nieuwe wetsvoorstel Verplichte GGZ is er geen enkele grens aan dwangtoepassing meer. Letterlijk elke interventie, handeling, maatregel, vorm van bejegening, beperking enz. kan onder dwang uitgevoerd worden als een ander dat nodig vindt. Ik sta echt paf. Hoe kan men in deze tijd nou met zo’n achterhaald wetsvoorstel komen?? Heeft men het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen nog steeds niet bekeken?? Dat geloof ik niet, want een VN-verdrag kan je niet negeren als beleidsmedewerker, zeker niet als het al jarenlang internationaal beeldbepalend is. Er moeten dus andere belangen op het spel staan, waardoor de overheid ervoor kiest om dit verdrag aan zijn laars te lappen. Waarom zou men daarvoor kiezen?? Daar denk ik steeds over na.

En er zijn allerlei dingen die mij opvallen. De media zijn zeer selectief in hun berichtgeving over de Verenigde Naties. Zo wordt de zwarte-piet-discussie breed uitgediept, maar berichten over het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen hoor je bijna niet. Ook het baanbrekende rapport van de Speciale Mensenrechtencommissaris van de VN, Juan. E. Mendez over Torture in health care settings, waarin dwang in de zorg voortaan verboden is en valt onder marteling/foltering en andere wrede, inhumane en vernederende behandeling, is niet terug te vinden in de Nederlandse media. Door de onvolledige berichtgeving krijgt het volk een karikatuur van de VN voorgeschoteld. Men speelt als het ware met de geloofwaardigheid van de VN. Is dat opzettelijk??

Waarom heeft ons land het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen nog niet geratificeerd, terwijl alle andere landen om ons heen dat wel hebben gedaan? Vroeger liep Nederland voorop. Welke belangen zijn er om dit verdrag en de hele VN te denigreren? Wat staat er in dat verdrag dat men niet wil accepteren? Is het het verbod op dwangbehandeling, en de mogelijke inkomensachteruitgang van de klinische GGZ? Is het angst? Of is het vooral het verbod op dwangmedicatie en de farmaceutische lobby, evt. met de chemische industrie gevestigd in Nederland? Het zou allemaal kunnen. Hoe dan ook, de internationale gemeenschap kijkt ons nu heel raar aan: Hoe kan Nederland een VN-verdrag negeren??? Ik weet het niet. Ik vind het wel echt on-Nederlands om de Verenigde Naties te negeren en af te breken.

Alternatieven
Het is mogelijk om op een andere manier met crisissituaties om te gaan. Hardhandig ingrijpen en geweld is nooit een oplossing. Het kan anders. Een andere wetgeving ligt binnen handbereik. Het moet gaan over ondersteuning, de-escalatie en behoud van regie. De hele internationale gemeenschap buigt zich momenteel over dergelijke vernieuwende wetgeving. En toch kiest de Nederlandse overheid ervoor om op de oude voet verder te gaan, in tegenstelling tot de rest van de wereld. Dat is en blijft raar.

Maar wij laten ons niet tegenhouden. Wij willen dat clienten respectvol behandeld worden, daarom hebben we een alternatief ontwikkeld waarmee dwang niet langer aan de orde is. Dat noemen we het Eindhoven Model, waarbij Eigen Kracht-conferenties ingezet worden in plaats van BOPZ-procedures. Daarbij maakt de persoon zelf een plan met zijn/haar eigen kring (zie http://www.eigen-kracht.nl ). Alle mensen bezitten eigen kracht, en iedereen heeft het recht om met zijn/haar eigen mensen te overleggen, ook in crisissituaties. Eigen Kracht -conferenties versterken de regie van de hoofdpersoon, en geven meer ‘zelf-controle’ – daarmee ontstaat veiligheid en kan dwangtoepassing voorkomen worden.

Er loopt inmiddels een pilot-project in 3 regios : Eindhoven, Groningen en Noord-Holland-Noord. Daar worden Eigen Kracht-conferenties aangeboden als alternatief voor gedwongen behandeling en BOPZ-procedures. Het pilot-project heeft subsidie van het ministerie van VWS, en heeft steun van GGZ Nederland, de lokale overheden, en ook van GGzE, GGZ Lentis en GGZ Noord-Holland-Noord. VUMC doet onderzoek naar Eigen Kracht-conferenties ter preventie van gedwongen GGZ.
Zie http://www.eigen-kracht.nl/nl/artikel/verplichte-zorg-binnen-ggz-te-voorkomen  .
En lees hier het persbericht van Gert Schout die het onderzoek en de pilot-projecten begeleidt.

Een andere wereld is mogelijk.
Ik ben onlangs in Belgrado geweest, voor de bijeenkomst van het: European Network on Family Group Conferencing, dat is de Europese koepel voor Eigen Kracht-conferenties http://fgcnetwork.eu . Ik heb ook daar een workshop over Eigen Kracht in de GGZ gehouden (FGC in mental health care), en het idee werd wederom zeer positief ontvangen door de deelnemers uit 12 verschillende Europese landen. Zie mijn reisverslag op http://www.punkertje.waarbenjij.nu

Er zijn inmiddels verschillende organisaties die nu Europese subsidie aanvragen voor Eigen Kracht-conferenties (Family Group Conferencing) in de GGZ-sector om daarmee dwang en institutionalisering te voorkomen. Diverse Europese overheden staan open voor vernieuwende wetgeving rond ondersteunde besluitvorming en empowerment (supported decision making). Er zijn zelfs diverse comitees van de Verenigde Naties die de ontwikkeling van dit model van Eigen Kracht in de GGZ (Family Group Conferencing in mental health care) op de voet volgen als een prille “good practice in supported decision making”. (NB. Het model van Eigen Kracht-conferenties/ Family Group Conferencing komt oorspronkelijk uit Nieuw Zeeland, en het vernieuwende is de toepassing in de GGZ sector).

Het is bizar dat de Nederlandse wetgeving mbt dwang in de zorg steeds verder afstaat van de internationale standaarden, maar dat tegelijkertijd een van de eerste prille “good-practices” uitgroeit in en via Nederland. Ik ben erg benieuwd wanneer de Nederlandse wetgever het licht ziet. Het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen impliceert dat de praktijk van dwangtoepassing en de bijbehorende wetgeving dient te veranderen. En dat kan ook.
De verandering is onvermijdelijk, tenzij Nederland zijn goede internationale status kwijt wil. Het is tijd voor oplossingen. De tijd van aanmodderen is voorbij.