Noodkreet: 8 maanden isoleercel in de GGZ, waar is de zorg?!

Haar leven werd op pauze gezet. Er is een wachtlijst van 1,5 tot 2 jaar voor de behandelplek op de LIZ waar ze haar hoop op heeft gevestigd. Tijdens de wachttijd is er geen behandeling. Er is enkel een ‘verblijf’ geregeld, en dat ‘verblijf’ is eigenlijk niks meer dan een isoleercel. Daar zit ze nu al 8 maanden. Het gaat elke dag slechter met haar. Zo wil ze niet verder.

Op maandag 23 januari 2023 ontving ik een noodkreet van een moeder die zich ernstig zorgen maakt om haar dochter die al 8 maanden in een isoleercel in de GGZ zit. De situatie is uiterst schrijnend. Ze is al erg beschadigd, en de huidige situatie maakt het allemaal nog veel erger. Het is duidelijk dat deze ‘noodsituatie’ geen dag langer meer mag duren. Maar ondanks woorden als ‘nood’ en ‘crisis’ is de situatie al maandenlang hetzelfde. Zolang als de wachtlijst voortduurt lijkt men niet van plan om enige behandeling te starten. Ze is immers in afwachting van haar plaats, en tot die tijd lijkt haar leven op ‘pauze’ te zijn gezet. Dat is een afschuwelijke situatie.

Het is alsof ze maar even moet ophouden met dingen te voelen, want daar is pas volgend jaar de ruimte voor.

De noodkreet van de moeder resoneerde diep met mijn eigen ervaringen. Opgesloten worden omdat er geen antwoord is voor een gecompliceerde zorgvraag. Ook ik verloor destijds mijn hoop. Dwang verwoest mensenlevens, en dat was ook precies de reden dat Actiegroep Tekeer tegen de isoleer! werd opgericht, inmiddels heet het initiatief Stichting Mind Rights.   

Het is nog steeds hard nodig om in actie te komen tegen het gebruik van isoleercellen en andere vormen van dwang in de GGZ in Nederland. Echte zorg is totaal wat anders dan langdurige opsluiting. Dit is vrijheidsberoving en daarmee een schending van haar fundamentele rechten.

Dat heeft niks met echte zorg te maken. Deze opsluiting moet per direct stoppen.

Dit is wat de moeder me schreef:

“Een dringende roep om hulp!

Middels deze noodkreet doe ik met klem een beroep op uw vermogen om mijn 20-jarige dochter te helpen. Haar leven is op dit moment dusdanig uitzichtloos geworden dat haar lust om te leven totaal verdwenen is. Haar doodswens groeit met de dag en ik zie geen manier meer om haar daarvan te weerhouden!

Mensonterende situatie

Mijn dochter verbleef al vanaf 2020 in allerlei crisis GGZ-instellingen, met tussenposes thuis. Pas in 2022 kwam er een klinische opname voor behandeling. Sinds mei 2022 kwam zij aldaar in een isoleercel. En daar verblijft zij nu al 8 maanden in. Dit vanwege zelfbeschadigend gedrag. Voor de instelling is het een beheersmaatregel maar geen behandelinterventie. Het is een interventie die stamt uit de gruwelijke geschiedenis van de psychiatrie. Per week, bestaand uit 168 uur, heeft zij 6 uur contact met de hulpverleners, soms zelfs minder.  Hoe kan dit in Nederland? Haar ziekte vraagt om hulp en aandacht. Maar die ontvangt zij niet. Er wordt geen gehoor gegeven aan de nood van de client. Mijn dochter zit als een gevangene alleen in haar cel met al haar emoties, frustraties en angsten. Het is mensonterend voor een kind van amper 20 jaar jong. Haar cel bestaat uit 4 blinde muren. Er is geen daglicht, geen uitzicht, geen meubilair, matras met ongedierte op de grond en zij krijgt chips uit haar po te eten. Een cel die ervoor zorgt dat zij continu heen en weer beweegt, als een opgesloten dier, fantoom geluiden hoort, angstaanvallen heeft, dagelijks nachtmerries, stikt in haar emoties, wens naar zelfbeschadiging enorm vergroot, geen vertrouwen heeft in hulpverleners. De onbeschrijfelijke eenzaamheid, onveiligheidsgevoelens, fysieke verzwakking, gebrek aan buitenlucht. . . zij heeft haar waardigheid als mens totaal verloren. Dit kan en mag toch zo niet langer?

Extreem lange wachtlijst

Mijn mooie en lieve dochter is een vriendelijke, empathische en intelligente jonge vrouw, maar door de extreme lange en geïsoleerde opsluiting vertoont zij meer zelfbeschadigend gedrag dan ooit. Tijdens de behandeling zag ieder progressie en daarbij voorzag men kans op herstel. Echter door de extreem lange opsluiting, wordt haar de kans ontnomen want opsluiten leidt tot veel behalve herstel.

 Zij is op 16 januari jl overgeplaatst van een GGZ- instelling in Den Haag naar een GGZ-instelling in Eindhoven. Dit in het kader van een overbruggingsperiode van 1,5 tot 2 jaar voordat zij verder behandeld kan worden in Amsterdam. Tot deze tijd gaat zij via een roulatiesysteem naar allerlei plekken door heel Nederland. Van de ene isoleercel naar de andere, zonder enige vorm van behandeling. U begrijpt dat dit iemand zijn dood kan betekenen.

Dolhuys manifest

Daarom wend ik mij – ten einde raad – tot u en doe een dringend beroep op uw vermogen om mijn dochter te helpen op welke wijze ook. Ik hoop niet op ellenlange discussies maar op actie. Haar leven is momenteel uitzichtloos. Haar wil om verder te gaan is bijna verdwenen en dit maakt de situatie 2 voor 12. Geen tijd meer om te wachten. In 2016 hebben instellingen het Dolhuys Manifest ondertekend waarbij professionals, bestuurders en politici zich hebben gecommitteerd zich in te zetten voor humane hulp in plaats van eenzame opsluiting in een cel. Men zou men zich niet meer verschuilen achter bezuinigen en bureaucratische rompslomp. Belemmeringen dienen weggenomen te worden en er dient een garantie te zijn dat cliënten humaan worden verzorgd. Op dit moment is daar bij mijn dochter zeker geen sprake van. Het is de eenzame opsluiting plus een wachtlijst die niet te overzien is.

Ik vraag aan u

Een oplossing waarbij mijn dochter de behandeling krijgt die zij verdient in plaats van deze afschuwelijke, mensonterende situatie waarin zij leeft (kun je het nog leven noemen?).  Hoe zit het dat ieder in Nederland de zorg dient te krijgen, die nodig is? Na een inmiddels jarenlange strijd om haar gezondheid is de radeloosheid mij nabij. Het voelt zo ontzettend onrechtvaardig. Ik hoop van harte dat u haar kunt en wilt helpen.”

*

Ik heb uitvoerig contact met de moeder, en het is werkelijk afschuwelijk wat er gebeurd met haar dochter.

Ik weet hoe het voelt om langdurig opgesloten te worden, en het maakt me boos dat het nog steeds niet opgehouden is. Dit mag niet. De wetten moeten veranderd worden zodat dit niet meer kan gebeuren. Ze wil zich graag veilig kunnen voelen, en ze wil graag naar de LIZ, maar vanwege een wachtlijst zit ze nu al maanden in een uitzichtloze situatie, in een isoleercel-regime.

Er was in Nederland inmiddels een schadefonds voor slachtoffers van dwang in de Jeugdzorg, met een maximale schadevergoeding van 5.000 euro per persoon die zich voor 31 december 2022 zou melden. Er zijn mensen gecompenseerd, maar tegelijkertijd is er feitelijk niks gedaan om verdere slachtoffers te voorkomen. De wetten en regels zijn niet fundamenteel veranderd. Het Schadefonds biedt een luisterend oor en ondersteunt herstel. Maar ze kunnen geen onderzoek doen, geen schuldigen vervolgen, en ook geen mensen uit hun functie ontheffen. De wetten en uitvoering daarvan tonen weinig verandering. Zo kan het dat er enerzijds erkenning is, maar anderzijds blijven de praktijken zich herhalen.

Er is veel discussie over het afbouwen van het aantal behandelplaatsen, en ook ik heb daar een mening over: Er verdwijnt immers wel klinische zorg, maar er komt feitelijk geen uitbreiding van andere opties voor terug. Er zou een verschuiving en vermaatschappelijking moeten zijn, met bijvoorbeeld veel meer mogelijkheden voor steun op maat en zorg die gebonden is aan de persoon en niet aan de muren van een locatie. Maar zoals deze situatie ook laat zien, er is vaak helemaal niks.

En helaas neemt her en der de roep om ‘meer bedden’ weer toe, waarbij het risico bestaat dat er uiteindelijk weinig veranderd, en dat er teruggegrepen wordt op voorgaande modellen met ‘meer van hetzelfde’, waarbij de situatie weer terugvoert naar de ‘oude psychiatrie’.

Er zou 1-op-1 begeleiding moeten zijn. Bij sommige klinieken staat dat ook in hun foldertjes, maar de praktijk laat meestal andere dingen zien.

De meest logische stap zou zijn om te zorgen dat ze zo snel mogelijk naar de LIZ kan. Of dat dezelfde intensieve zorg aan haar geboden kan worden waar ze zich ook bevindt. In theorie hoeft goede zorg niet afhankelijk te zijn van verblijfslocatie, en er moet een mogelijkheid te vinden zijn om de bestaande langdurige separatie te doorbreken.

Ze heeft geen regie over haar leven. Ze zit in een isoleercel terwijl ze weet wel wat ze eigenlijk wil. Het is afschuwelijk dat er geen plek voor haar is. Eigenlijk verdient ze het om als prioriteit gezien te worden. Haar leven telt. Maar na zoveel maanden van isoleercel is ze er erg slecht aan toe.

Het is niet mogelijk om iemands leven ‘uit te stellen’ en op ‘pauze’ te zetten. De tijd staat niet stil. De problemen gaan niet ‘uit’ als de deur dichtgaat. Ze heeft recht op zorg. Maar die krijgt ze in de praktijk niet, terwijl er wel betaald moet worden voor de zinloze ‘verblijfplaats’ waar ze wordt vastgehouden in afwachting van de extreem lange wachtlijst. Niemand wordt hier echt beter van. Het gaat eigenlijk enkel slechter.

De isoleercel mag officieel volgens de wet alleen als “laatste redmiddel” worden ingezet en ter overbrugging van een acute noodsituatie. Maar als er geen goede zorg beschikbaar is, stelt men vaak simpelweg dat de isoleercel de enige oplossing is. Ik schreef al eerder over het gebrek aan goede zorg waardoor men bij elk probleem vaak snel grijpt naar het zogeheten ‘laatste redmiddel’ (“ultimum remedium”). Dit moet strafbaar zijn. Het kan nooit wettig zijn dat zij 8 maanden lang in een isoleercel zit, omdat er elders een wachtlijst is.

Haar leven moet centraal staan. Ze heeft recht op echte zorg.

Eenzame opsluiting is geen oplossing, maar een probleem.

Daarbij kan dwang in de zorg niet als een probleem van de lange termijn worden gezien. Het moet op korte termijn worden opgelost. Elke dag telt. Er mag geen gewenning zijn aan crisissituaties en zogeheten noodmaatregelen. Zulke praktijken mogen niet tot de orde van de dag behoren. Wegkijken maakt het probleem groter, omdat de oplossing uitblijft.

De problemen in de GGZ onder de Wet Verplichte GGZ (WVGGZ) zijn nog steeds hetzelfde als onder de voorgaande wet BOPZ. Het moet nu echt anders. Deze zogeheten “hulpverlening” voldoet niet aan de norm.

Ik wil me inzetten om de noodkreet van de moeder en haar dochter kracht bij te zetten. Ik zal mijn best doen om mijn netwerk in te zetten om zo snel mogelijk een passende oplossing te vinden voor de dochter. Ze weet zelf waar ze heen wil, en het is de hoogste tijd dat zij gaat ervaren dat haar leven ertoe doet. Haar leven kan niet langer ‘uitgesteld’ worden.

In een isoleercel duurt elke minuut lang…