Pijnlijk: Nederland mist ontwikkeling mensenrechten in GGZ

De afgelopen tijd ben ik vooral veel op het internationale vlak actief geweest. En ik vraag me echt af waarom Nederland niet meedoet met de moderne ontwikkelingen.

Er is internationaal gezien veel vraag naar mijn werk, maar niet in Nederland. Wellicht omdat hier in Nederland bijna niemand op de hoogte is van het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen (CRPD, 2006). Dit VN-Verdrag is nog steeds niet geratificeerd door Nederland (!). De rechten in dit VN-verdrag gelden ook voor mensen met psychiatrische (psychosociale) problematiek.

In de landen om ons heen is dit verdrag WEL geratificeerd. Om precies te zijn: in 25 van de 28 landen van de Europese Unie en wereldwijd in 155 landen. In al deze landen is men nu op zoek naar manieren om de rechten en vrijheid van clienten te herstellen en te maximaliseren. Zij zijn immers volwaardig mens, maar hebben in de praktijk vaak minder rechten dan andere (gezonde) burgers in de samenleving, en dat is dus ongelijkheid. Dit staat inmiddels ook bij de Europese Unie hoog op de agenda. (De EU heeft het VN-Verdrag geratificeerd in 2010).

Maar in Nederland lijkt de klok stil te staan. (zie ook mijn vorige blog https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2015/03/17/schokkend-gebrek-aan-kennis-bij-thematische-wetsevaluatie-gedwongen-zorg/ ). Ik ervaar een steeds grotere kloof tussen de ontwikkelingen in Nederland, en de internationale dynamieken. Nederland blijft achter. En het is schokkend dat Nederland nu blijkbaar zo laks is ten opzichte van mensenrechten voor kwetsbare burgers.

Dit voorjaar kwam daarbovenop ook nog eens het pijnlijke besef dat ik in Nederland nog steeds geen gehoor heb gevonden mbt mijn persoonlijke klachten over mishandeling en mensenrechtenschending in de (jeugd)psychiatrie. Er is niets gebeurd met mijn aangifte bij de politie in Januari 2014. (zie https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2014/01/06/aangifte-gedaan-van-mishandeling-door-ggz/ ) En er is in Nederland vanuit officiele instanties ook geen verdere actie ondernomen na de Communicaties van de Speciale VN- Rapporteurs aan de Nederlandse Staat , waarin wordt opgeroepen om mijn persoonlijke zaak te onderzoeken vanwege vermoedens van ernstige mensenrechtenschendingen door dwangtoepassing in de (jeugd)psychiatrie. (zie https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2014/03/23/vn-waarschuwt-voor-mensenrechtenschendingen-in-de-nederlandse-psychiatrie/ )

Dat is echt pijnlijk. Ik had veel hogere verwachtingen van Nederland. Ik had niet verwacht dat men de oproep van de Speciale VN-Rapporteurs zou negeren, maar ik had juist verwacht dat Nederland de mensenrechtenverdragen en afspraken gemaakt met de Verenigde Naties serieus zou nemen. En ik had gehoopt dat de Communicaties van de Speciale VN-Rapporteurs een doorbraak zou genereren in Nederland, in lijn met het gedachtengoed uit het VN-verdrag , en dat dit vervolgens een nieuwe impuls zou geven aan de dwangreductie-beweging in de Nederlandse GGZ.

Na de afwijzende reactie van de Nederlandse Staat op de inhoud van de Communicaties van de VN Special Rapporteurs, en het verdwijnen van de politieke aandacht voor dwangreductie, en de huidige plannen zoals wetsvoorstel Verplichte GGZ voor uitbreiding van dwang  (wat dus niet in lijn is met het VN-gedachtengoed) , is het nu toch echt moeilijk om hoop en vertrouwen vast te houden.

De afgelopen jaren hebben clienten, naastbetrokkenen en vele hulpverleners heel hard gestreden voor dwangreductie, en de politiek gevraagd om te investeren in het mogelijk maken van respectvolle bejegening en kwalitatief goede zorg.  De stem van vele honderdduizenden direct-betrokkenen die roepen om betere voorzieningen lijkt echter totaal geen gehoor te vinden bij de beleidsmakers. En diezelfde beleidsmakers negeren zelfs specifieke waarschuwingen van het hoogste morele instituut van de wereld, de Verenigde Naties. Wat kan ik doen als men alles lijkt te negeren?  Ben ik machteloos?

Ik heb hier diep over nagedacht, en ik besefte dat dit gevoel van machteloosheid eigenlijk helemaal niet nieuw is, en dat ik niet de enige ben die dit ervaart, en dat juist de nood aan rechtvaardigheid hetgeen is dat mij gedreven heeft om acties en campagnes te starten. Want hoe meer mensen zich tegen het onrecht van dwang in de GGZ verzetten en meehelpen aan verandering, hoe beter en hoe sneller die verandering zal komen. En als we mensen bewust blijven maken, dan kan de beweging blijven groeien totdat er echt een doorbraak plaatsvind. Dat heeft dus zeker wel zin, ook als het een hele lange, moeizame en pijnlijke weg blijkt te zijn. Het is het waard. En zo heb ik toch weer energie gevonden om door te gaan met de strijd, ondanks de zware teleurstelling die de Nederlandse beleidsmakers en juristen aan mij en andere slachtoffers van dwang in de GGZ toebrengen.

Ik zal niet opgeven en me niet laten wegdrukken, want ik kan het onrecht niet accepteren, en ik wil niet wegkijken.  Ik kan niet zwijgen. Ik laat me niet onderdrukken! Ik blijf strijden voor erkenning van de schadelijkheid van dwangtoepassing in de zorg, en voor menswaardige zorg en mensenrechten in GGZ-crisis situaties. En ik hoop dat er snel meer aandacht komt voor het VN-verdrag in Nederland, en daarmee ook hernieuwde aandacht voor dwangreductie in de GGZ.

Het is namelijk NIET onmogelijk om de zorg te verbeteren in Nederland.  Het kan zoveel beter!

Het is te verwachten dat er ook snel meer druk zal komen vanuit de Europese Unie.

Verslag van internationale activiteiten

Sinds december 2014 zit ik in het bestuur van ENUSP, European Network of (Ex) Users and Survivors of Psychiatry (www.enusp.org) en sindsdien ben ik steeds vaker betrokken bij initiatieven op Europees niveau, vooral op het gebied van mensenrechten.

De EU heeft het VN-Verdrag geratificeerd in 2010.

Dit jaar, tussen maart en september 2015, vindt de eerste evaluatie van de Europese Unie mbt de implementatie van het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen (CRPD) plaats. Een delegatie van de EU zal zich in Geneve aan het VN-Committee voor de Rechten van Personen met Beperkingen (CRPD-Committee) moeten verantwoorden. Dit is een uniek proces, want het is de eerste keer dat een regionale organisatie die bestaat uit verschillende landen een VN-verdrag heeft geratificeerd, en dus ook de eerste keer dat een VN-Committee een evaluatie (review) houdt over een regionale organisatie, waarbij de verantwoordelijkheden en competenties veel ingewikkelder zijn dan bij een gewone lidstaat c.q. verdragspartij. Er zijn dus vele ogen gericht op dit proces.

In maart 2015 heb ik namens ENUSP gewerkt aan de inzending van  “ENUSP Proposals for the List of Issues on the EU for CRPD review”, met suggesties voor de initiele vragenlijst van het CRPD-Committee aan de EU. Hierin benoemd ENUSP thema’s die belangrijk zijn voor clientenrechten in de EU. Zie de inzending van ENUSP hier: http://www.enusp.org/index.php/news/253-list-of-issues

Vervolgens was ik van 29 maart tot 2 april 2015 in Geneve om deel te nemen aan de 13^e sessie van het CRPD-Committee, en om de inzending van ENUSP over de EU toe te lichten in een seminar met verschillende Europese belangenorganisaties voor de rechten van personen met beperkingen (EDF side-event op 2 april 2015). Zie mijn verslag op: http://punkertje.waarbenjij.nu/reisverslagen/488583/un-crpd-committee-13th-session/1

Daarna werd ik uitgenodigd door de Europese Commissie, om de ENUSP-inzending over de List of Issues for EU review te presenteren op het European Commissions Work Forum on the Implementation of the UN Convention on the Rights of Perons with Disabilities, op 29 april 2015 in Brussel.  Ik vond het heel prettig om mee te maken dat de Europese Commissie actieve interesse toont in de alternatieve rapporten over de stand van zaken in de EU, en dat zij actief een podium bieden aan de kritiek vanuit belangenorganisaties. (Van deze goodwill tov kritiek kan men in Nederland nog wat leren!)

Zie mijn verslag op: http://punkertje.waarbenjij.nu/reisverslag/4825744/european-commission-work-forum-crpd-implementation

In mei heb ik behoorlijk wat tijd besteed aan het uitzoeken van verdere stappen mbt mijn eigen zaak, want na ruim 20 jaar wil ik nog steeds niet opgeven, en probeer ik nog steeds te bereiken dat men mijn klachten serieus gaat nemen, ondanks de vele tegenslagen. Ik zie wel weer mogelijkheden, maar ik moet nog even afwegen wat nou de beste weg is. Dat kost echt tijd en energie, maar opgeven kan echt niet. Zeker niet nu de Speciale VN-Rapporteurs vorig jaar hun zorgen hebben geuit. Ik ben serieus aan het broeden op vervolgstappen.

Eind mei werd ik uitgenodigd voor de jaarlijkse ledenvergadering van EDF (European Disability Forum) op 29-31 mei  in Warschau. Op de bijeenkomst van EDF werd een groot deel van de tijd gewijd aan het evaluatieproces van de EU mbt de implementatie van het VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen.  ENUSP is lid van EDF, en we werken nu zowel aan een EDF-inzending als aan een ENUSP-inzending voor de evaluatie van CRPD-implementatie in de EU. De evaluatie van de EU zal plaatsvinden bij de 14^e sessie van het CRPD-Committee, op 27-28 augustus 2015 in Geneve. Daarna zullen de aanbevelingen van het CRPD-Committee aan de EU op 3 september openbaar gemaakt worden. (de grootste uitdaging daarbij is het omgaan met de gedeelde taken/verantwoordelijkheden tussen de EU en de lidstaten). Het is een zeer complex maar wel zeer belangrijk proces. Mijn verslag van de conferentie van EDF is te vinden op http://punkertje.waarbenjij.nu/reisverslag/4835742/edf-ga-in-warsaw-with-a-smile

De reis naar Warschau was bovendien ontzettend gaaf. In het vliegtuig zat ik langs de zangeres van de band Epica, en zij heeft me op de gastenlijst gezet voor een festival op de Universiteit in Warschau (Ursynalia 2015). En zo liep ik enkele uren na aankomst in Polen als VIP rond op een festival, met een artiestenbandje en een backstage-pas. Dat was natuurlijk een onvergetelijke en supercoole ervaring.

Een dag na mijn terugkomst uit Warschau, vertrok ik op 1 juni alweer naar Brussel, voor een hoorzitting bij het Europees Parlement op 2 juni 2015, georganiseerd door de European Association of Service Providers for Persons with Disabilities (EASPD) over het thema Co-production. Men is zoekend naar bouwstenen voor Europees beleid inzake goede vormen van samenwerking en co-productie met alle partijen in de zorg, en in lijn met het gedachtengoed van het VN-verdrag, wat inhoudt dat clienten de regie hebben over de zorg die zij ontvangen. Ik gaf daar een presentatie over het inzetten van Eigen Kracht-conferenties om dwang te voorkomen, als voorbeeld van een co-productie-proces tussen hoofdpersoon, naasten en hulpverleners. Die presentatie werd zeer goed ontvangen. Zie ook: http://punkertje.waarbenjij.nu/reisverslag/4836357/presentation-at-easpd-hearing-on-co-production#ad-image-121707102

Op 11 juni was ik in Utrecht voor een besloten conferentie over het Nederlandse pilot-project met het inzetten van Eigen Kracht-conferenties om gedwongen psychiatrische maatregelen te voorkomen (daarover volgt nog een apart verslag). Inmiddels is het projectgeld in Nederland op, en lijkt het weer zeer moeilijk om een nieuw budget te vinden voor verdere uitrol en studie van Eigen Kracht-conferenties bij het voorkomen van dwang. Dit staat in een schril contrast met de internationale interesse en waardering voor dit pilot-project!

Volgende maand ga ik van 15-31 juli naar Japan! Ik ben uitgenodigd om training te geven over het inzetten van Eigen Kracht-conferentie bij het voorkomen van dwang, want men wil dit project ook opzetten in Japan, en er is subsidie verleend van de Japanse overheid om mij en 2 trainers vanuit de Eigen Kracht-centrale (Rob en Hedda) in te vliegen voor een 4 daagse training, gericht op het opleiden van verwijzers en coordinatoren in Japan, die daarna in staat zijn om daadwerkelijk Eigen Kracht-conferenties te organiseren om dwang te voorkomen in Japan.

Natuurlijk ben ik daar heel erg trots op, en ik zie er erg naar uit om Japan te bezoeken.

Eind augustus zal ik ook weer naar Geneve gaan, om de 14^e sessie van het CRPD-Committee bij te wonen, en met name om de rechten van mensen met psychosociale beperkingen in de EU-evaluatie-sessie onder de aandacht te brengen via het aankomende schaduwrapport van ENUSP. We hopen dat het CRPD-Committee met sterke aanbevelingen zal komen. De Europese Commissie heeft reeds besloten dat zij de Concluding Observations als bindend zullen beschouwen en stellen dat mensenrechten niet enkel een prioriteit zijn, maar een verplichting. Het EU-evaluatie-proces biedt dus een kans op meer aandacht en beleid voor de rechten van mensen met psychosociale problematiek  op Europees niveau.

 

De voorgaande Concluding Observations van het CRPD Committee zijn overduidelijk in het standpunt tegen dwang in de GGZ, zie bijvoorbeeld de CO’s over Duitsland (onder art 14 en 15, pagina 5-6):  http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRPD/C/DEU/CO/1

Zoals gezegd, ik zie een toenemende kloof tussen de Nederlandse ontwikkelingen en de internationale ontwikkelingen. Internationaal is er veel vraag naar mijn werk, mijn kritiek en mijn verbeter-ideeen, en ik word keer op keer gevraagd om mee te denken over de implementatie van het VN-verdrag in allerlei landen en internationale organisaties, maar in Nederland niet, terwijl er ook in Nederland nog echt heel veel te verbeteren is in de GGZ. Waar zijn onze ambities in het zorgen voor kwetsbare burgers in de samenleving??? Wanneer gaat Nederland weer meedoen aan de ontwikkelingen van deze eeuw?

 

Onthoud goed: Het is helemaal niet onmogelijk om de zorg te verbeteren in Nederland. Het is juist een passende uitdaging. Help ons iedereen te overtuigen.

 

Ook u kunt meehelpen!

De activiteiten van Stichting Mind Rights worden mede mogelijk gemaakt door  giften en donaties. U kunt ons steunen met een gift of donatie op rekeningnummer:

IBAN:   NL31 INGB 0002762216 ten name van Stichting Mind Rights, Eindhoven.

Een andere wereld is mogelijk!