Je hoeft niet 100% gezond te zijn om mensenrechten te hebben

Pamflet tegen wetsvoorstel Verplichte GGZ:

Je hoeft niet 100% gezond te zijn om mensenrechten te hebben
Gezondheid is geen voorwaarde voor mensenrechten. Mens ben je immers altijd. Een diagnose of ziektebeeld verandert daar niets aan. Mensenrechten gelden overal, voor iedereen, ook in de zorg.

Wij zijn de generatie die de wereld mag veranderen
Dwang moet verdwijnen uit de zorg.

Bij deze een korte beschouwing van belangrijke mensenrechten voor de GGZ:

Gelijkwaardigheid en zelfbeschikking
Het recht op gelijke behandelingis het belangrijkste beginsel van de mensenrechten. Ieder mens heeft het recht om te bestaan, ongeacht de verschillen die er tussen mensen bestaan. Iedereen heeft het aangeboren recht om het eigen leven vorm te geven volgens de eigen inzichten en voorkeuren. Anders zijn mag. Er is een recht op diversiteit, respect en gelijkwaardigheid.

Voor de wet is iedereen gelijk. Ieder mens heeft recht op erkenning als persoon.
De wettelijke erkenning van een persoonlijkheid omvat 2 componenten:

1. de toekenning van rechten (vrijheid, integriteit, zeggenschap, respect enz.)
2. de toekenning van wettelijke handelingsbevoegdheid (zelfbeschikking).

Gelijkheid voor de wet is een onvoorwaardelijk en onvervreemdbaar recht. Er zijn geen omstandigheden die het recht op mens-zijn ontnemen. Er is geen test of minimum-criterium voor bestaansrecht. Mensenrechten zijn niet afhankelijk van de persoonlijke capaciteiten of de bekwaamheid in levensvaardigheden, zoals de mate van communicatieve vaardigheden, intelligentie en begripsvorming, leercapaciteiten, uiterlijke verzorging of persoonlijke opvattingen over het leven.   

De mate van zelfredzaamheid en behoefte aan ondersteuning varieert sowieso per persoon en gedurende het leven. De vorm en intensiteit van ondersteuning varieert eveneens. De diversiteit in zorgbehoefte is geen reden voor discriminatie en uitsluiting van fundamentele mensenrechten. Elk mens telt volwaardig mee.

Het recht op zorg staat niet boven het recht op zelfbeschikking, maar is bedoeld als een aanvulling op het recht op zelfbeschikking. Het recht op zorg is geen rechtvaardiging voor de ontneming van zelfbeschikking en andere fundamentele rechten en vrijheden.

Ondersteuning bij zelfbeschikking is iets anders dan het overnemen van beslissingen. Zelfbeschikking impliceert het recht om vrij te beslissen over gezondheid en zorg, inclusief het recht om zorg te weigeren, inclusief het recht om psychiatrische zorg te weigeren. Dit betekent dat de cliënt ten alle tijden de zeggenschap behoudt, en dat de opvatting van een hulpverlener of naaste geen verplichting is, maar een advies, net als in de medische zorg. Iedereen heeft het recht om over zijn/haar eigen leven te beschikken, inclusief het recht om het anders te doen dan een ander, het recht om eigen keuzes te maken op basis van eigen inzichten, het recht op kansen en het recht om risico’s te nemen, het recht om fouten te maken en ervaringen op te doen, en recht op een eigen leerproces en het doormaken van eigen ontwikkeling.

Het oordelen over andermans “bekwaamheid” en “bestwil” , om vervolgens fundamentele rechten en vrijheden te weigeren op basis van “onbekwaamheid” , “bestwil” en beperking is in strijd met het recht op gelijkwaardigheid. Iedereen heeft het recht om zelf invulling te geven aan de eigen levensweg. Het afnemen van het zelfbeschikkingsrecht is altijd in strijd met de mensenrechten en ontneemt mensen de kans om zich door eigen keuzes en ervaringen te ontwikkelen. Zorg hoort nimmer bij te dragen aan een vermindering van rechten en welzijn. Zorg en ondersteuning dient heilzaam te zijn, en dient de rechten, wil en voorkeuren van de persoon te respecteren.

Het wetsvoorstel Verplichte GGZ  voldoet niet aan het recht op gelijkwaardigheid en zelfbeschikking, omdat het recht op eigen besluitvorming wordt ontnomen, hetgeen een zware schending is van de universele mensenrechten.

• Een wet die zorg in crisissituaties regelt, dient te gaan over het faciliteren van goede zorg op basis van respect voor de wensen, wil, en voorkeuren van de cliënt zelf. De keuzes en behoeften die door de cliënt zelf worden uitgedrukt zijn leidend voor alle zorgverlening.

 

Vrijheid
Het recht op vrijheid is een tweede beginsel van de mensenrechten. Ieder mens heeft het recht om in vrijheid te leven, behalve als er sprake is van een straf. Vrijheidsbeneming is een straf.

Zorg hoort geen straf te zijn. Opsluiten, vastbinden, dwangmedicatie enz. behoren tot de ergste dingen die mensen elkaar aan kunnen doen. Terwijl echte herstel-ondersteunende zorg juist een van de mooiste dingen is die mensen voor elkaar kunnen betekenen. Dwang en zorg zijn tegenovergesteld aan elkaar en gaan niet samen.

Elk mens heeft recht op integriteit van lichaam en geest, recht op vrije keuze m.b.t. gezondheid en zorg, en vrijwaring van marteling en andere wrede, inhumane of vernederende behandeling of bestraffing.  De staat dient ervoor te zorgen dat kwetsbare burgers beschermd worden, en niet op ruwe wijze behandeld worden.  Wetgeving die misstanden en mensenrechtenschendingen toelaat dient te worden afgeschaft en vervangen door wetgeving die goede zorg faciliteert.

Het toelaten van dwang in de zorg “enkel als laatste redmiddel” blijkt overal ter wereld te leiden tot excessieve dwangtoepassing. Dwang verdrukt en ondermijnt de kwaliteitsontwikkeling in de zorg.

 

• Dwangtoepassing is geen therapeutische interventie. Dwang is traumatiserend en dus beschadigend. Dwang ondermijnt welzijn, en verstoort het vertrouwen dat nodig is voor herstel en de zorgrelatie. Welzijn en geestelijke gezondheid ontstaan niet op commando, zeker niet met harde hand.

• Dwang in de zorg wordt gebruikt als ordemaatregel, maar dwang draagt niet bij aan de veiligheid. Dwang is traumatiserend, en leidt tot meer onmacht en problemen, en vergroot daardoor de kans op escalaties. Dwang leidt dus tot méér onveiligheid. 
• Gevaarlijk gedrag is geen statisch persoonskenmerk, maar een reactie op een intrinsieke of extrinsieke oorzaak. In de GGZ is gevaarlijk gedrag vaak een uiting van onmacht, en geen moedwillige criminaliteit. Deze mensen verdienen compassie en ondersteuning; Een zorgbehoefte mag geen reden zijn voor straf, opsluiting, vrijheidsbeperking en verwaarlozing. 

• Gevaarlijk gedrag is bovendien niet voorbehouden aan cliënten, maar komt voor in alle lagen van de bevolking. Bij gevaarlijk gedrag grijpt men áltijd in, ook als er geen stoornis is. Echter de mate van inperking van cliënten is zwaarder dan het ingrijpen bij niet-cliënten.
  
  • Enkel direct-levensreddende handelingen zoals reanimatie of het afpakken van een mes mogen worden uitgevoerd zonder expliciete toestemming van de persoon. Het bestaan van een eventuele stoornis verandert niets aan de toepassing van dergelijke direct-levensreddende handelingen. Ook bij mensen zonder diagnose worden levensreddende handelingen gepleegd. Een aparte wet voor cliënten is niet nodig. 
  •  
  • De huidige aparte wetgeving voor cliënten (BOPZ, WVGGZ, WZD) maakt vooral een onderscheid in wat er vervolgens ná dergelijke levensreddende handelingen gebeurt, zoals “preventieve vrijheidsbeneming op basis van vermoedens, om mogelijk gevaar in de toekomst te voorkomen”. Preventief ingrijpen op basis van vermoedens is in strijd is met het recht op vrijheid en zelfbeschikking. Het bestaan van een diagnose of stoornis mag geen rechtvaardiging zijn voor beperking van fundamentele rechten en vrijheden. Iedereen heeft recht op vrijheid en veiligheid van de persoon. Niemand zal worden onderworpen aan vrijheidsbeneming zonder juiste wettelijke grondslag (ofwel: willekeurige vrijheidsbeneming).
  • Vrijheidsbeperking zonder legitieme grondslag is een mensenrechtenschending. Een diagnose of ziektebeeld vormt geen legitieme reden voor beperking van de rechten en vrijheden van burgers (net zoals geslacht of afkomst geen rol mag spelen). Ook de aanvulling met andere factoren en motivaties zoals vermeende gevaarlijkheid en vermeend risico op schade veroorzaakt door een stoornis is gebaseerd op vooroordelen. Elk mens is onschuldig tot het tegendeel bewezen is, en heeft recht op een leven in vrijheid. Vrijheidsbeneming in de zorg is een straf voor een zorgbehoefte.

 

• Hartverwarmende zorg is mogelijk. Het omgaan met crisissituaties is niet zwart-wit, en het moet niet gaan over de uitersten: “dwang toepassen” of “niks doen (verwaarlozing)”. Er ligt een nog-grotendeels-onontdekte wereld tussen deze uitersten. Er zijn zoveel kleuren.
  • Het ‘Eindhovens Model’ met Eigen Kracht-conferenties om dwang te vermijden[http://www.eigen-kracht.nl/nl/artikel/verplichte-zorg-binnen-ggz-te-voorkomen] is een van de vele kleurrijke initiatieven. Daarbij overlegt de cliënt in zijn/haar eigen kring om via een Eigen Kracht-conferentie zélf een plan te maken dat de zorgen wegneemt. De focus ligt op het vinden van wenselijke mogelijkheden (geen dwang). Deze benadering laat cliënten in hun waarde en respecteert de burgerrechten.

 

• Herstel is niet gekoppeld aan de verblijfsplaats van de persoon. Herstel en ondersteuning kan in principe op elke locatie plaatsvinden. Integratie is zelfs een bewezen stimulans voor herstel. Vrijheidsbeperking is geen noodzakelijke voorwaarde voor zorgverlening.

 

De mensenrechten bevestigen dat dwang in de zorg volledig dient te worden afgeschaft. Als een zorg-interventie niet welkom is, dan is het geen zorg, maar mishandeling en een inbreuk op de privacy en mensenrechten van de persoon.

Het wetsvoorstel Verplichte GGZ voldoet niet aan het recht op vrijheid, omdat het wetsvoorstel vrijheidsbeneming mogelijk maakt zonder juiste legitieme grondslag, namelijk op basis van vermoedens en vooroordelen, hetgeen een grove schending van de mensenrechten is.

• We dienen alles in het werk stellen om eenieder te behoeden voor willekeurige vrijheidsbeneming. Een wet die zorg in crisissituaties regelt, dient te gaan over het faciliteren van goede zorg in vrijheid..
• Echte goede GGZ-zorg bestaat wél. Wat goede zorg precies inhoudt, is zeer persoonlijk. Zelfbeschikking, vrijheid, kansen, geluk en welzijn liggen dicht bij elkaar. Het is een grote uitdaging om het huidige weerbarstige systeem om te vormen naar een echt sociaal model. Wij zijn de generatie die de wereld mag veranderen. Dwang moet verdwijnen uit de zorg. Neem de uitdaging aan!
  

 

Inclusie
Het recht op deelname en inclusie in de samenleving is de derde belangrijke pijler voor de mensenrechten. Deelname en inclusie in de samenleving is nauw verbonden met de uitoefening van vrijheid en zelfbeschikking. Mensen dienen elkaar te respecteren in alle diversiteit. Verschillen dienen niet gevreesd of onderdrukt te worden, maar gekoesterd als een waardevolle verwerving van de mensheid. Een cultuur van vrede en dialoog dient actief te worden gepromoot. De staat behoort ideeen over zogenaamde superioriteit van bepaalde burgers af te keuren en discriminatie tegen te gaan, en zeker niet te faciliteren. Iedereen is gelijkwaardig. Gezondheid is geen voorwaarde voor mensenrechten. Ook mensen met een beperking, diagnose, stoornis of imperfectie hebben recht op alle mensenrechten, inclusief het recht om te leven in de samenleving.

Álle mensen horen in de samenleving, en de samenleving behoort een gelijkwaardige plaats te bieden aan álle burgers. Als de samenleving niet “geschikt” c.q. toegankelijk is, en bepaalde burgers uitsluit van deelname en inclusie in de samenleving, dan is dat segregatie, hetgeen een schending is van de fundamentele rechten van de mens. Segregatie is een kenmerk van een tekort aan toegankelijkheid en inclusie in de samenleving.

Gedwongen opname is een duidelijke vorm van segregatie, waarbij een tekort aan ondersteuning resulteert in uitsluiting.

Zolang er geen goede zorg en ondersteuning in de samenleving is gerealiseerd, zullen er situaties bestaan waarbij de draaglast de draagkracht overschrijdt en er een roep om nood-interventies ontstaat (zoals segregatie en dwangbehandeling). Door goede ondersteuning te faciliteren kunnen crisissituaties worden voorkomen, waardoor dwang overbodig wordt. Toegang tot ondersteuning is cruciaal voor inclusie.

Elk mens heeft op een bepaalde momenten in zijn/haar levensloop hulp of ondersteuning nodig. Niemand kan altijd alles alleen van baby tot bejaarde. Een variabele zorgbehoefte is inherent aan het menselijke bestaan. Daarnaast is een zorgbehoefte geen indicatie voor de andere kwaliteiten die iemand kan bezitten. De aard en omvang van een zorgbehoefte mag niet leiden tot een vermindering van kansen, status, vrijheden of rechten. Discriminatie op basis van zorgbehoefte is een schending van de mensenrechten.

Het recht op zorg en ondersteuning is niet voorbehouden aan mensen met een diagnose of langdurige beperking, maar geldt voor álle burgers (“universeel ontwerp”). Elke burger heeft het recht om de hoogst haalbare standaard van fysieke en geestelijke gezondheid te genieten. Dit impliceert eveneens een recht op de hoogst haalbare standaard van zorg en ondersteuning. Goede zorg omvat onder meer welzijnsbevordering en herstel-ondersteuning. Goede zorg respecteert de mensenrechten.

Het recht op deelname en inclusie in de samenleving is een fundamenteel recht van elk mens. Het scheppen van gelijke kansen, passende ondersteuning en het waarborgen van gelijke behandeling van alle burgers (non-discriminatie) is noodzakelijk om alle mensen volledig en gelijkwaardig te accommoderen in de samenleving, zodat iedereen mee kan doen.

Het recht op zorg ligt in het verlengde van het recht op gelijkwaardige deelname en inclusie in de samenleving.

Het wetsvoorstel Verplichte GGZ voldoet niet aan het recht op deelname en inclusie in de samenleving, omdat het wetsvoorstel segregatie en marginalisatie van cliënten mogelijk maakt.

• Het is nodig om het wetsvoorstel in zijn geheel te herschrijven om te voldoen aan de mensenrechtenstandaarden. Een wet die zorg in crisissituaties regelt, dient te gaan over het faciliteren van goede zorg ín de samenleving.

Wij zijn de generatie die uitgedaagd wordt om een nieuw zorgsysteem te bedenken en te realiseren. Laten we die uitdaging aannemen!

 

Zie ook: VN-verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen (artikel 12, 14, 15 en 19)

Meer informatie: Actiegroep Tekeer tegen de isoleer! / Stichting Mind Rights www.mindrights.nl

[1] http://www.eigen-kracht.nl/nl/artikel/verplichte-zorg-binnen-ggz-te-voorkomen

 

 

Aanvullende (juridische) informatie:

 

Wetsvoorstel Zorg en Dwang en Wetsvoorstel Verplichte GGZ zijn beiden in strijd met de mensenrechtenverdragen, omdat dwang in de zorg en ambulante dwangtoepassing in strijd zijn met onder andere:

• het recht op zelfbeschikking en gelijkheid voor de wet (legal capacity),
• het recht op vrijheid en veiligheid van de persoon,
• het recht op integriteit van lichaam en geest,
• het recht op vrijwaring van marteling en andere wrede, inhumane of vernederende behandeling of bestraffing,
• het recht op deelname aan de samenleving
• het recht op vrije geinformeerde keuze mbt gezondheidszorg.

 

Zie ook het recente: General Comment No1 on article 12 of the CRPD  , zie: http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRPD/C/GC/1&Lang=en

 

 

Hieronder een overzicht van voorgaande publicaties en jurisprudentie mbt de paradigmaverandering mbt dwang in de zorg.

 

1. De universele mensenrechtenstandaarden mbt dwang in de GGZ zijn sinds 2008 in ontwikkeling, mede naar aanleiding van het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met Beperkingen. http://www.ohchr.org/en/hrbodies/crpd/pages/crpdindex.aspx

 

zie ook: https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2014/03/23/vn-verdrag-erkent-de-rechten-van-personen-met-beperkingen/.

(Zie ook de Concluding Observations van het CRPD Committee, bijvoorbeeld on Australia en Austria (Oostenrijk), http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/TBSearch.aspx?Lang=en&TreatyID=4&DocTypeID=5)

2. Deze ontwikkeling werd ook door de voorgaande Special Rapporteur tegen Marteling, Manfred Nowak opgepakt in 2008 (A/63/175 p.44) en 2009 (A/HRC/10/48 p.48,49).
3. Sinds 2013 (Mendez A/HRC/22/53 , http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/HRCouncil/RegularSession/Session22/A.HRC.22.53_English.pdf ) geldt dat er een absoluut verbod dient te komen op alle vormen van dwang in de zorg. Deze paradigma-verschuiving (cultuurverandering) wordt o.a. geillustreerd door de vragen die gesteld worden aan de Nederlandse Staat. “Hoever is Nederland met het afschaffen van dwang? “ (zie punt 4)

 

4. Mijn eigen zaak staat in 2014 in het jaarrapport van de Speciale VN Rapporteur tegen Marteling en de Speciale VN-Rapporteur voor het Recht van Iedereen op Gezondheid aan de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties. (pagina 84, A/HRC/25/60 add2 ) Op maandag 10 maart 2014, in Geneve kreeg ik deze correspondentie voor het eerst te zien, en ik was erg blij met deze erkenning van de VN-Rapporteurs.

• klik hier voor de brief van de Speciale VN-Rapporteurs aan de Nederlandse Staat: https://spdb.ohchr.org/hrdb/24th/public_-_AL_Netherlands_08.10.13_(2.2013).pdf
• Klik hier voor ons Persbericht over deze brief van de Speciale VN-Rapporteurs: https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2014/03/23/vn-waarschuwt-voor-mensenrechtenschendingen-in-de-nederlandse-psychiatrie/
• klik hier voor de afwijzende brief van de Nederlandse Staat aan de Speciale VN-Rapporteurs: State Reply: 05/12/2013 https://spdb.ohchr.org/hrdb/24th/Netherlands_05.12.13_(2.2013).pdf  (mijn reactie op dit alles: https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2014/04/16/mijn-reactie-op-de-overheidsreactie-en-de-betekenis-van-mijn-zaak-bij-de-vn/)

 

5. Ook het VN-Comite tegen Marteling (CAT-Committee) maakt zich anno 2013/2014 zorgen om de mensenrechten in de Nederlandse GGZ, zie ook https://tekeertegendeisoleer.wordpress.com/2013/06/10/vn-levert-kritiek-op-dwang-in-de-geestelijke-gezondheidszorg/

 

 

Bijgevoegd 2 artikelen:

• Nederland als laatste van medisch model naar mensenrechtenmodel? – wetsvoorstel verplichte ggz in internationaal perspectief http://www.mindrights.nl/JGGZR%207-8%20Jolijn%20Santegoeds.pdf
• Herstel de depressie in het clientenrecht – de rechtsbescherming van clienten bij dwang in de zorg https://tekeertegendeisoleer.files.wordpress.com/2013/11/jggzr-6-7-santegoeds_herstel-de-depressie-in-het-clientenrecht.pdf

Ik hoop dat u deze informatie ter harte wilt nemen.

Wetsvoorstel Zorg en Dwang en Wetsvoorstel Verplichte GGZ zijn beiden in strijd met de internationale mensenrechtenstandaarden, en deze wetsvoorstellen zijn aan vervanging toe.

Advertentie