Wetsvoorstel Verplichte GGZ en Eindhovens Model

Het wetsvoorstel Verplichte GGZ is ingediend bij de Tweede Kamer voor schriftelijke behandeling, en zal vermoedelijk binnenkort op de agenda komen voor bespreking bij de Tweede Kamer.

Binnenkort komt er dus een maatschappelijke discussie over dwang in de zorg. Het is tijd om aan de politiek te laten weten dat dwang het tegenovergestelde is van zorg.

Voor meer info en uitleg waarom dwang geen zorg is: luister hier een interview met Jolijn Santegoeds over Actiegroep Tekeer tegen de isoleer! / Stichting Mind Rights: http://www.sbs.com.au/yourlanguage/dutch/highlight/page/id/237191/t/Let-s-talk-about-mental-health

Wetsvoorstel Verplichte GGZ
Op de website van de Tweede Kamer staat de agenda van plenaire vergaderingen,zie ook http://www.tweedekamer.nl/vergaderingen/plenaire_vergaderingen/volgende_weken/index.jsp waarbij staat onder het kopje Aangemelde onderwerpen, nog niet geagendeerd:

– 32 399 (Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (schriftelijke voorbereiding nog niet afgerond)

En

– 31 996 (Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten) (voortzetting) (na ontvangst van een advies van de Raad van State)

Via deze website met de Wetgevingskalender kan je zien hoe het wetgevingsproces verloopt:http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wetgevingskalender/2010/07/05/integrale-herziening-van-de-wet-bopz-wetsvoorstel-verplichte-ggz-jus

 

Advies van de Raad van State voor wetsvoorstel Verplichte GGZ
Er is in 2009 al een eerste advies van de Raad van State uitgebracht mbt het wetsvoorstel Verplichte GGZ, dat is te vinden op http://www.raadvanstate.nl/adviezen/zoeken_in_adviezen/zoekresultaat/?advicepub_id=9138

Naar mijn smaak heeft de Raad van State een ouderwetse, achterhaalde kijk op “veiligheid” die zij middels hardhandige interventies en symptoombestrijding oftewel dwang wil bereiken. Dit hele wetsvoorstel verplichte GGZ gaat niet over zorg en welzijn, en de discussie en adviezen ook niet…

Het mag duidelijk zijn dat het Ministerie van Veiligheid en Justitie sowieso niet de kartrekker zou moeten zijn bij een zorgwet. Helaas is dit wel het geval. (over stigmatisering gesproken!!)

Veel termen in de discussie zijn daardoor ernstig verjuridiseerd, en worden meer en meer ontdaan van hun oorspronkelijke lading en in zeer tegenstrijdige context gebruikt (zoals “bij dwang dient men de wensen en voorkeuren van de client te honoreren” – Dit slaat nergens op en ik vraag mij af hoe men dit met goed fatsoen zo kan opschrijven? Wie is hier nou gek?).

Het jargon is daarmee dus een dooddoener in de discussies. Men communiceert in een vreemde taal, men doet alsof dit een gangbare omgangsvorm is, en alsof mensen met psychiatrische problemen een andere soort mensen zijn, waarvoor andere wetten gelden, en speciale woorden.. Dat is pure discriminatie. Opsluiting is geen zorg, voor u niet, en voor mij niet. Iemand onder dwang proberen te veranderen is marteling. Dat is de nieuwe visie die inmiddels erkend wordt door de Verenigde Naties (VN).

Het is echt schandalig dat de Raad van State zich beroept op de verouderde “UN-Principles for the protection of persons with mental illness” (MI-principles uit 1990) terwijl er in 2006 een nieuw VN-verdrag is gekomen dat deze regels vervangt, namelijk de het Verdrag inzake de rechten van personen met beperkingen – UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities (UN CRPD, zie ook http://www.un.org/disabilities/ ).

Het is uiteindelijk slechts een kwestie van tijd voordat dit verdrag door Nederland geratificeerd zal worden, dus waarom zou men nu een reeds-achterhaald principe hanteren voor een wet die bij voorbaat weer aangepast moet worden bij ratificatie van het VN-verdrag CRPD?

Het wetsvoorstel Verplichte GGZ is met de huidige fundamenten grotendeels een verspilling van tijd, geld en energie.

Nederland liep vroeger meestal voorop met het invoeren van mensenrechtenverdragen, maar nu zitten we opeens in de achterhoede, en zijn we de laatsten van Europa die het verdrag nog niet geratificeerd hebben, samen met Ierland, Noorwegen, Finland en Albanie (en Zwitserland).
zie ook http://www.un.org/disabilities/documents/maps/enablemap.jpg

Alternatieve procedure en tegenvoorstel
Wij vinden dat het wetsvoorstel Verplichte GGZ niet deugt, en dat het helemaal anders moet.

Het nieuwe verdrag van de Verenigde Naties (Het CRPD) schrijft voor dat Substitute Decision Making vervangen dient te worden door Supported Decision Making. Dat betekent dat plaatsvervangende besluitvorming (vertegenwoordiging) vervangen moet worden door ondersteunde besluitvorming. Voor de zorg betekent dit dat dwang vervangen moet worden door empowerment.

Wij hebben concrete ideeen over dwangvrije zorg, en ook voor een alternatief wetsvoorstel gebaseerd op empowerment, bekend onder de naam : het Eindhovens Model; Eigen Kracht-conferenties ter voorkoming van dwang.

Voor de inhoud van alternatieven en het Eindhovens Model, zie o.a.
– Berichtgeving over het Eindhovens Model en Wetsvoorstel Verplichte GGZ op www.tekeertegendeisoleer.weblog.nl en op www.mindrights.nl bij Docu & Info

– De website van Eigen Kracht-centrale www.eigen-kracht.nl

Zie ook het alternatieve wetsvoorstel van Stichting Mind Rights (PDF-bestand) http://tekeertegendeisoleer.weblog.nl/files/2012/05/Alternatief-voorstel_Regels-voor-het-verlenen-van-zorg-in-crisissituaties.pdf

(en zie ook de youtube-filmpjes aan het einde van dit artikel)

Sinds 2009 zijn wij bezig aan de ontwikkeling van het Eindhovens Model, waarbij direct een samenwerking is ontstaan met de Eigen Kracht-centrale (www.eigen-kracht.nl) en ook met de succesvolle projecten in Groningen van Gert Schout voor de inzet van Eigen Kracht in de OGGZ.

Eindhovens Model IN de wet
Het ontwikkelingstraject van wetsvoorstel Verplichte GGZ kende nog een paar mijlpalen.Na terugkoppeling en een tweede reactie van de Raad van State in 2010 (vooral juridisch-technisch) waren er wederom schriftelijke wijzigingen nodig in het wetsvoorstel, dus de ministeries V&J en VWS gingen weer aan de slag.

De voorgestelde adviescommissie werd uit het wetsvoorstel geschrapt vanwege het kostenaspect in het licht van de economische crisis en de bezuinigingen. Vervolgens werden er in 2011 enkele voorstellen gelanceerd die het allemaal niet haalden (zoals een leek toevoegen aan de rechtbank enz.). Met weer een nieuwe constructie van multidisciplinair advies in het kader van dwang is het wetsvoorstel medio 2012 wederom in de fase van afronding gekomen.

Tijdens deze fase werd ik opnieuw uitgenodigd om met een selecte groep van experts te praten over de praktische positionering van het Eindhovens Model in het nieuwe wetsvoorstel! Het ging er dus niet meer over OF Eigen Kracht-conferenties een mogelijkheid zouden zijn bij het voorkomen van dwang, maar over HOE men dit vast zou kunnen leggen in een wet. Dat is dus een doorbraak!!!

Op donderdag 9 augustus 2012 was ik samen met o.a. Gert Schout, Ge de Wilde en Christine van de Hoeven uitgenodigd voor een bijeenkomst in het NH-hotel in Utrecht met enkele juristen en GGZ-beleids-experts van het Ministerie van VWS om te bedenken hoe Eigen Kracht-conferenties ingepast kunnen worden in het wetsvoorstel Verplichte GGZ.

Het was een prettige bijeenkomst, waarbij te merken was dat de delegatie van VWS wel op de hoogte was van de inhoudelijke visie-ontwikkeling in GGZ . Wat volgde was een brainstorm-sessie over woordkeuze en tekst-stijlen, met bijbehorende implicaties en visie-overdracht. Eigen Kracht-conferenties kunnen geen verplichting zijn, maar wel een mogelijkheid die er moet zijn. Een rechter kan wel verplicht worden om te vragen of de mogelijkheden onderzocht zijn om een eigen plan te maken. Het was een constructieve bijeenkomst.

Helaas zat ik persoonlijk niet echt op mijn praatstoel, omdat er in die tijd een lichte chaos in mijn hoofd was ontstaan , o.a. vanwege dingen die opgerakeld waren door de zomerschool over Mensenrechten en GGZ aan de Centraal Europese Universiteit in Budapest. Zoals bijvoorbeeld mijn jarenlange zoektocht/strijd mbt rechtsspraak, en de pijnlijke tegenstellingen tussen theorie en praktijk… Ik was daarom ook erg blij met de aanwezigheid van Gert Schout en Ge de Wilde aan mijn zijde. Het is allemaal goed gegaan.

Wetsvoorstel Verplichte GGZ is nog niet vernieuwend genoeg
Bij het hele consultatieproces rond wetsvoorstel Verplichte GGZ ging de discussie hoofdzakelijk over de procedurele toetsing van dwangplannen (wel/geen commissie enz.) en in minimale mate over de inhoudelijke kant, zoals de definities van gevaar, schade, risico’s, wilsonbekwaamheid, wederkerigheid, het recht op goede zorg enz. Wellicht was dat zo omdat V&J minder zicht op de zorg-inhoud heeft. Het is echter wel een weggegooide kans.

Wetsvoorstel Verplichte GGZ blijft een slecht wetsvoorstel, hoewel het toevoegen van de mogelijkheid om een eigen plan te maken, bijvoorbeeld via een Eigen Kracht-conferentie, wel een verbetering is ten opzichte van de vroegere wet BOPZ.

Het Eindhovens Model heeft echter potentie voor veel grotere fundamentele wijzigingen in het wetsvoorstel. Het Eindhovens Model en Eigen Kracht conferenties bieden namelijk een visie waarbij het “doelgroep-denken” niet meer nodig is, omdat het uitgaat van de persoon zelf, en iedereen IS een persoon. Het nieuwe VN-verdrag CRPD vraagt ook om een dergelijke neutrale benadering (disability-neutral- approach).

Het KAN dus wel anders, en een vernieuwende aanpak is voor de overheid binnen handbereik. Er ligt via het VN-verdrag CRPD ook een internationale druk op ons om te veranderen. Het is dus enkel de vraag wat de overheid met onze informatie doet. Wij dragen een concreet alternatief aan op een presenteerblaadje, maar ja, men doet er zo weinig mee, het lijkt wel alsof men niet wil leren of veranderenx85 Waarom negeert men de internationale ontwikkelingen??

Maar wij laten ons niet tegenhouden, want een goed idee KAN niet tegengehouden worden.

Eigen Kracht/Eindhovens Model in de Praktijk:
Het mag gezegd worden dat Groningen voorop loopt met het inzetten van Eigen Kracht-conferenties in de context van GGZ, waarmee o.a. dwang kan worden voorkomen. Dit komt onder andere door de jarenlange toewijding van Gert Schout, die net als ik hetzelfde idee kreeg, en eveneens bedacht dat Eigen Kracht-conferenties wel eens heel goed zouden kunnen werken in de context van GGZ-problemen. Hij startte vervolgens een aantal projecten en een onderzoek naar de effecten.

Op 6 juli 2012, vond bij de Puddingfabriek in Groningen het afscheidscongres plaats van Gert Schout van het lectoraat competentie-ontwikkeling in de OGGZ (Hanze Hogeschool Groningen). Bij dit congres gaf Gert een zeer interessante en inspirerende afscheidsrede, waarbij hij een kritische oplossingsgerichte reflectie op het zorgsysteem gaf, waar ik me behoorlijk in kon vinden. Ook waren er een aantal workshops, waaronder een workshop Eigen Kracht in de (O)GGZ met Henk Dijkstra en Gideon de Jong, en ik.

“De methode van de Eigen Kracht-conferentie, waarbij de hulpverlener op afstand blijft, biedt mogelijkheden om gedwongen opnames te verkorten of heropnames te voorkomen”. Dat concludeert VU-masterstudent Henk Dijkstra op basis van literatuuronderzoek en interviews met elf deskundigen op het gebied van Eigen Kracht.
Zie ook: http://www.veiligleefbaar.nl/publicatie/eigen-kracht-conferenties-kansrijk-de-ggz

Lees de hele afstudeerscriptie van Henk Dijkstra op https://www.eigen-kracht.nl/sites/default/files/2012%20Verkennende%20studie%2011%20juli%202012%20VU%20-%20EK-c%20kansrijk%20in%20de%20GGZ%20Henk%20Dijkstra.pdf

Gert Schout is ontzettend begaan met het uitrollen van proefprojecten van Eigen Kracht in de (O)GGZ, en we werken op een hele prettige manier samen om dit plan naar een hoger nationaal niveau te brengen, zoals in het wetsvoorstel Verplichte GGZ. Ook internationaal is er grote interesse in de ontwikkelingen van deze vorm van Supported Decision Making in de GGZ.

Eindhoven is ook een van de proefgemeentes waar Eigen Kracht in het kader van GGZ wordt uitgerold. Met het Team Eigen Kracht 040 doen we ons best om de benodigde aansluitingen in het maatschappelijke veld te maken. Er wordt veelvuldig voorlichting gegeven, bijvoorbeeld aan case-management, GGzE (o.a. psychiaters), NEOS, Novadic, woonbedrijf enz. enz.

Helaas merken we wel dat er een weerbarstige cultuur in de zorg heerst, en vaak blijft het bij enthousiasme voor het idee, maar gaat de praktijk toch op dezelfde voet verder (“leuk voor een ander”). Het blijkt dat we nog iets meer in de hoofden en harten van de hulpverleners moeten binnenkomen, zodat zij daadwerkelijk in actie komen en hun eigen acties gaan heroverwegen. Na A moet men nu ook B gaan zeggen.

Ook is het nodig om vertrouwen onder clienten op te bouwen, wat ook niet direct eenvoudig is omdat er al zoveel organisaties zijn die ook vanalles beloven. En er is natuurlijk ook schaamte om met de billen bloot te gaan. Wij werken eraan om deze koud-water-vrees weg te nemen, o.a. door nog meer outreach en voorlichting (zoals een kraampje op de Herstel-markt die georganiseerd was door de clientenorganisatie van GGzE), en door de ontwikkeling van voorlichting, zoals een officiele internetpagina die alle zorgen moet wegnemen, en waar alle ja-maars op komen.

Verder kunnen mensen met vragen ook bij het Eigen Kracht-kantoortje terecht op de Kronenhoefstraat 21 in Eindhoven (zelfhulp-gebouw de Kroon), zie ook http://www.eigen-kracht.nl/inhoud/contact

Op 25 augustus 2012 heb ik een speciale workshop voor de Eigen Kracht-coordinatoren uit de regio Noord-Brabant gegeven, omdat er behoefte was aan voorlichting mbt het omgaan met GGZ-gerelateerde problematiek in een Eigen Kracht-conferentie. Dat was ook erg prettig en constructief.

Al met al doen we dus op allerlei vlakken erg ons best om een nieuw bewustzijn mbt zorg aan te brengen, en het balletje aan het rollen te krijgen. En langzaamaan komen alle plannen steeds meer tot leven.

Eigen Kracht op YouTube
Voor sprekende voorbeelden van Eigen Kracht kan je ook op Youtube veel vinden (ook onder Family Group Conferencing)

TIP: Zie bijvoorbeeld dit filmpje op Youtube: Docugroningen EKC (duur: 19 minuten) titel: keerpunt: Eigen Kracht conferenties in de OGGZ, over hoe Bram zijn drankprobleem onder controle kreeg) http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=etbkgpFivlg

Of deze (10 minuten) Prachtvrouw prachtplan, hoe Bibie de problemen die haar overspoelden aanpakte : http://www.youtube.com/watch?v=jnsaT5x5sNM&list=UUx_nuhn3sxPJm_K2wLqYLCg&index=2&feature=plcp

Groetjes uit Eindhoven!